DÖVİZ İŞLEMLERİNİN MUHASEBESİ

İthâlat ile ilgili verilen yurt dışı avanslar, 159. Verilen Sipariş Avansları Hesabına borç kaydedilir. İthâlat işlemleri süresince, ithalat ile ilgili girdiler mal bedeli, navlun, sigorta, gümrük vergisi, gümrükte ödenen ardiye, yükleme, boşaltma giderleri, banka masrafı, kredi kullanılmış ise faizleri, gümrükte ödenen fonlar, gümrük komisyoncusu ücreti vb. 159. Verilen Sipariş Avansları Hesabında toplanır. İthâlat süreci tamamlandığında, ithâl edilen ürün stok ise, 159. Verilen Sipariş Avansları Hesabında biriken tutar ilgili stok (150, 151, 152, 153) hesabına aktarılır.

340 Alınan Sipariş Avansları Hesabı:

340. ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI
340.01 Yurt İçi Alınan Sipariş Avansları
340.02 Yurt Dışı Alınan Sipariş Avansları
340.02.01 Yurt Dışı AS. Avansları-Dolar
340.02.01.01 Y.D.A.S.A. Dolar
340.02.02 Y.D.A.S.A. Euro

İthalât işlemlerinde, yurt dışı alcılardan alınan yabancı para cinsinden avansların izlendiği hesaptır. Yurt dışı alıcılardan sipariş avansı olarak gelen havale veya yabancı para, geldiği tarihteki T.C. Merkez Bankası alış kuru ile veya havalenin geldiği ilgili bankanın alış kuru ile “340. Alınan Sipariş Avansları Hesabı”na alacak kaydedilir. “340. Alınan Sipariş Avansları Hesabı” avansla ilgili mal veya hizmetin yurt dışına sevk edildiği (fiili ihracat) tarihinde kapatılması gerekir. Avansın alındığı tarihteki kayıtlı (maliyet) değeri ile kapatıldığı tarihteki değeri arasındaki kur farkı meydana gelebilir. Kur farkı meydana gelmesi hâlinde, olumlu kur farkları cari dönemdeki ihracat ile ilgili ise “601.Yurt Dışı Satışlar Hesabı”na, değil ise “646. Kambiyo Kârı Hesabı”na alacak kaydedilir. Olumsuz kur farkları ise cari dönemdeki ihracat ile ilgili ise “612. Diğer İndirimler Hesabı”na, değil ise “656. Kambiyo Zararı Hesabı”na borç kaydedilir.

190 Devreden KDV Hesabı:

190. DEVREDEN KDV HESABI
190.01 Önceki Dönemden Devreden KDV
190.01.01 Ocak Ayından Devreden KDV

Bu hesapta, bir sonraki döneme devredilen KDV hesabı ile “391. Hesaplanan KDV Hesapları” karşılaştırılır. İndirilecek katma değer vergisi toplamı, hesaplanan katma değer vergisinden büyük çıkması hâlinde aradaki fark “190. Devreden KDV Hesabı”na borç kaydedilir. İmalatçı ihracatçı işletmeler isterlerse, ihracata konu olan malın üretiminde yüklendikleri katma değer vergisi’ni (ödenecek vergi çıkmaması hâlinde) 190. Devreden KDV hesabına devir etmeyip, vergi idaresinden iadesi talep edebilir.

191 İndirilecek KDV Hesabı:

191. İNDİRİLECEK KDV HESABI
191.01 Alış KDV
191.01.01 Üretim-Alış KDV
191.01.01.01 Yurt İçi-Üretim-Alış KDV
191.01.01.02 Yurt Dışı-Üretim-Alış KDV
191.01.02 Ticari Mal-Alış KDV
191.01.02.01 Yurt İçi Ticari Mal-Alış KDV
191.01.03 Hizmet-Alış KDV
191.02 A.T.İ.K.-Alış KDV
191.09 Satış İade KDV

Mal ve hizmet veya duran varlık alınmasında ortaya çıkan KDV tutarı bu hesabın borcuna kaydedilir.İhracat ve ilgili üretimi yapılan malların alımında indirilmesi gereken KDV’si bu hesaba borç kaydedilir. Özellikle imalatçı ihracatçı işletmeler, KDV iadesi talep etmeleri hâlinde imalatta kullandıkları girdilerin KDV tutarını ayrıca göstermesi gerekir.

391 Hesaplanan KDV Hesabı:

391. HESAPLANAN KDV HESABI
391.01 Satış KDV
391.01.01 Mamul Satış KDV
391.01.01.01 Yurt İçi Mamul Satış KDV
391.01.01.02 Yurt Dışı İhraç Kaydıyla Mamul Satış KDV
391.01.02 Ticari Mal Satış KDV
391.01.02.01 Yurt İçi Ticari Mal Satış KDV
391.01.02.02 Yurt Dışı İhraç Kaydıyla Ticari Mal Satış KDV
391.01.03 Hizmet Satış KDV
391.02 A.T.İ.K. Satış KDV
391.09 Alış İade KDV

Mal ve hizmet satışlarında hesaplanan katma değer vergisi ile vazgeçilen işlemlere ait katma değer vergisinin izlendiği hesaptır. İhraç kaydıyla satışlarda 391. Hesaplanan KDV tutarı tahsil edilmez. İhracat üç ay içinde gerçekleşmesi hâlinde tecil edilen katma değer vergisi, terkin edilerek (yazılmış bir şeyi çizerek iptal etmek) kapatılır. Doğrudan ihracat yapan imalatçı ihracatçılar, ihraç ettikleri ürünün imalinde yer alan indirilecek katma değer vergisi tutarını, hesaplanan katma değer vergisinden mahsup ederler. Hesaplanan katma değer vergisi yetmez ise kalan kısım için iade talebinde bulunurlar.

392 Diğer KDV Hesabı:

392. DİĞER KDV HESABI
392.01 Ertelenen KDV
392.01.01 Teşvikli Yatırımda Ertelenen KDV
392.02 Tecil Edilen KDV
392.02.01 İhraç Kaydıyla Satışta Tecil Edilen KDV

Diğer KDV hesabı, hesap planında hem aktifte, hem de pasifte yer almıştır. İthalat ve ihracat sırasında tecil ve terkin edilen bir yılı aşmayan katma değer vergileri aktifte 192. Diğer KDV hesabında, bir yılı aşan katma değer vergisi aktifte 292. Diğer KDV, pasifte 492. Gelecek Yıllara Ertelenen veya Terkin Edilecek KDV hesabında izlenir. Bu hesapta, teşvikli yatırım mallarının ithalatında doğan ve ertelenen KDV ile, ihraç kaydıyla yapılan satışlarda ihracatçıdan alınmayarak ertelenen ve ihracatın üç ay içinde gerçekleşmesi hâlinde terkin edilecek KDV izlenir.

sayfa 5

<<<<< önceki sayfa - sonraki sayfa >>>>>

Dış ticaret muhasebesi