DÖVİZ İŞLEMLERİNİN MUHASEBESİ

Çek, bir kişinin bankadaki parasını, bir başka şahsa ödemesi için bankaca verilen ticari bir belgedir. Çek bir bankaya hitaben yazılmış ve TTK da belirtilen hükümlere göre düzenlenmiş, ödeme emri niteliğinde olan kıymetli bir evraktır. Çekler haesabı aktif karakterli bir hesaptır.

Yabacı Paralı Alınan Çekler, yurt içinde veya yurt dışında yabancı para cinsinden alınan çeklerin izlendiği hesaptır. Yabancı Paralı Alınan Çekler, alındığında işlem günündeki Merkez Bankası efektif döviz alış kuru ile TL’ye çevrilerek, 101 Alınan Çekler Hesabına alt hesapları ile birlikte borç kaydedilir.

Yabancı Paralı Alınan Çekler tahsil edildiğinde, elden çıkarıldığında işlem günündeki Merkez Bankası efektif alış kuru üzerinden 101 Alınan Çekler Hesabına alt hesapları ile birlikte alacak kaydedilir.

Yabancı Paralı Alınan Çeklerin kayıtlı kuru ile elden çıkarıldığı günkü kuru arasında olumlu kur farkları cari (içinde bulunan) dönemdeki ihracat ile ilgili ise 601. Yurt Dışı Satışlar Hesabına alacak, değil ise 646. Kambiyo Kârı Hesabına alacak kaydedilir. Olumsuz kur farkları ise cari dönemdeki ihracat ile ilgili ise 612. Diğer İndirimler Hesabına borç değil ise 656. Kambiyo Zararı Hesabına borç kaydedilir.

Örnek: HG İşletmesi 11.01.2009 Tarihinde 1.500 TL’lik mal satmış ve karşılığında dolar üzerinden düzenlenmiş 1.000 dolar tutarında çeki almıştır. İşlem tarihinde Merkez Bankası alış kuru 1,50 TL’dir.
İşletme 20.01.2009 tarihinde çekin tahsili için bankaya gitmiştir. Banka, döviz alış kuru 1,54 TL üzerinden döviz alımı yaparak parayı işletmeye ödemiştir.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
1	11.01.2009 101. ALINAN ÇEKLER HESABI 101.02.01.01. Portföydeki Y.P.A. Çekler 601. YURT DIŞI SATIŞLAR HESABI	1.500	1.500

1.000 x 1,50 TL = 1.500 TL

2

20.01.2009 100. KASA HESABI 100.01. TL Kasası 101. ALINAN ÇEKLER HESABI 101.02.01.01. Portföydeki Y.P.A. Çekler 646. KAMBİYO KARLARI HESABI

1.540

1.500 40

1.000 x 1,54 TL = 1.540 TL

102 Bankalar Hesabı ve Yabancı Paralı Bankalar Hesabı:

102 BANKALAR HESABI
102.01 x Bankası
102.01.01 TL Mevduat Hesapları
102.01.01.01 Ticari Mevduat Hesapları
102.01.02 Yabancı Paralı Hesaplar
102.01.02.01 Y.P. Döviz Tevdiat Hesabı
102.01.02.01.01 Y.P.D.T. Dolar Hs.- Yurt İçi
102.01.02.01.01.02 Y.P.D.T. Dolar Hs.- İhracat
102.01.02.01.02 Y.P.D.T. Euro Hesabı

Yabancı Paralı Döviz Tevdiat Hesapları, bankalarda açtırılan vadeli ve vadesiz döviz tevdiat hesaplarının izlendiği hesaplardır. Bankalar hesabının alt hesabı olarak izlenir. Bankaya yurt dışından ihracat bedeli yabancı para havale geldiğinde önce döviz tevdiat işlemlerinde izlenir. Yurt dışı alıcı cari hesabı ile bankaya gelen havale arasındaki olumlu kur farkı, cari dönemdeki ihracat ile ilgili ise 601. Yurt dışı satışlar hesabına alacak, değil ise 646. Kambiyo Kârı Hesabına alacak kaydedilir. Olumsuz kur farkları ise cari dönemdeki ihracat ile ilgili ise 612. Diğer İndirimler Hesabına borç değil ise 656. Kambiyo Hesabına borç kaydedilir.

Bankadaki yabancı para, döviz alım belgesi ile TLye çevrilerek mevduat hesaplarına aktarılmak istendiğinde, işlemin yapıldığı tarihteki DAB belgesi kuru esas alınarak yabancı paralı döviz tevdiat hesabını maliyet (kayıtlı) tutar üzerinden alacak, ticari mevduat hesabına borç kaydedilir. Yabancı paralı döviz tevdiat hesapları dönem sonunda değerlemeye tabi tutulur. Değerleme işlemi yabancı para kasası hesapları gibi borsa raici ile, borsa raici yoksa Maliye Bakanlığı tarafından değerlemeye uygulanacak kur ile değerlenir. İhracat ve ithalat ile ilgili banka masrafları uluslararası muhabir masrafları ilgili masraf hesabına borç, ticari mevduat hesabına alacak kaydedilir.

120 Alıcılar Hesabı ve Yurt Dışı Alacaklar:

120. ALICILAR HESABI
120.01 Yurt İçi Alıcılar Hesabı
120.02 Yurt Dışı Alıcılar Hs.
120.02.01 Uzakdoğu Ülkeler Alıcılar
120.02.02 Avrupa Kıtası Alıcılar
120.02.03 Asya Kıtası Alıcılar
120.02.04 Serbest Bölge Alıcılar
120.02.09 Yurt Dışında Bırakılan İhracat Mal Bedeli
120.02.09.01 Y.D.B.İ.M. Bedeli-Dolar
120.02.09.01.01 Yurt Dışı Şubede Bırakılan İhracat Bedeli-Almanya
120.02.09.02 Y.D.B.İ.M. Bedeli-Euro

Yurt Dışı Alıcılar Hesabı, 120. Alıcılar hesabının alt (yardımcı) hesabıdır. Mal ve hizmet ihraç eden işletmelerin, yurt dışından alacakları için kullanılan hesaptır. İhracat işlemlerinde fiili ihracat gerçekleştiğinde 120. Alıcılar Hesabına döviz cinsinden alt hesabı ile birlikte borç, 601. Yurt Dışı Satışlar Hesabına alacak kaydedilir. Alıcılardan olan TL cinsinden alacaklar kayıtlı değerlerle, yabancı para cinsinden olan alacakları ise borsa raici ile, borsa raici yoksa Maliye Bakanlığı tarafından değerlemeye alınır.

İhracat bedelinin %70’inin 90 gün içinde yurda getirilerek bankalarda veya finans kurumlarında satılması (TL’ye çevrilmesi) hâlinde, kalan %30’a tekabül eden kısım üzerinde ihracatçı serbestçe tasarruf hakkına sahiptir. 90 günlük süre içinde yurda getirilen ihracat bedelinin, yurt dışına bırakılan kısmı en fazla %30 oranında olabilir. Yurda getirilen mal bedelleri için bankadan D.A.B. (Döviz Alındı Belgesi) alınır, geri kalan tutar yurt dışında bırakılacak ise tutar bankaya bildirilerek kambiyo hesabı kapatılır.

Yurt dışına bırakılan dövizlerin tutarı işlem günündeki kuru ile çarpılarak 120. Alıcılar (120.02.09.01.01 Yurt Dışı Şubelerde Bırakılan İhracat Bedelleri) hesabına borç kaydedilir. Yurt dışında bırakılan ihracat bedeli tutarı bir süre sonra yurda (banka havalesi ile) getirildiğinde “102. Bankalar Hesabı”na borç, “120. Alıcılar (120.02.09.01.01 Yurt Dışı Şubelerde Bırakılan İhracat Bedelleri) Hesabı”na alacak yazılmak suretiyle yurt dışına bırakılan ihracat bedeli hesap kapatılır. Yurt dışında bırakıldığı tarihteki kayıt kur ile havalenin yapıldığı veya yurda getirildiği işlem günündeki kur arasında olumlu kur farkları “646. Kambiyo Kârları Hesabı”na alacak, olumsuz kur farkı ise “656. Kambiyo Zararı Hesabı”na borç kaydedilir.

sayfa 3

<<<<< önceki sayfa - sonraki sayfa >>>>>

Dış ticaret muhasebesi