4.3. Harçlar: Harçlar, bazı kamu kurum ve kuruluşlarına yaptıkları hukuki işlem ve sundukları hizmetten dolayı ödenen masraflardır. Maliye Bakanlığı tarafından her yıl harç alma ile ilgili oranlar belirlenir ve bu oranlar üzerinden harca konu olan işlemlerden belirlenen oranlardan harç alınır. Harçlar kanunu kapsamına giren harçlar ve bunların ödenme şekilleri aşağıdaki gibidir.
- Yargı harçları: Harca konu olan işlemleri yapan mahkeme ya da dairelere ödenir. Maktu yargı harçları peşin ödenir. Nispi yargı harçları ise kanunda belirtilen miktar ve süreler içinde ödenmektedir.
- Noter harçları: Noter harçları işle ilgili kağıt ve belgeler üzerinden hesaplanarak makbuz karşılığında notere ödenir.
- Vergi yargısı harçları: Dava dilekçesine pul yapıştırılarak, peşin olarak ödenir. Nispi vergi yargısı harçları ise tebliğden itibaren bir ay içinde vergi idaresine ödenir.
- Tapu ve kadastro harçları: Makbuz karşılığında işlemin yapıldığı yerin vergi dairesine ödenir. Bu grup harçlar, tahakkukundan itibaren bir sene içinde ödenmektedir.
- Konsolosluk harçları: İlgili kayıt ve belgelerin konsolosluklarda kalana nüshalarına pul yapıştırılmak suretiyle ödenmektedir. İlgili işlem sona ermeden harç ödenmek zorundadır.
- Pasaport vb. harçları: İlgili kağıtlara, belgelere harç pulu yapıştırılarak veya basılı damga karşılığı ödenir. Bu grup harçlar işlemin yapılmasıyla birlikte peşin olarak alınır.
- Gemi ve liman harçları: İşlemle ilgili kağıt ve belgelere harç pulu yapıştırılarak veya makbuz karşılığında ödenmektedir. Harcın tamamı peşin olarak ödenmedikçe, harca konu olan işlem yapılmaz.
- İmtiyazname vb. harçlar: İlgili belgelere harç pulu yapıştırılarak ya da makbuz karşılığında ödenir. Belgelerin yeniden tanzim edilmesi durumunda yeniden tam harç alınır. Kaybedilmesi halinde harç alınmaz.
- Trafik harçları: İlgili kâğıt ve belgelere pul yapıştırılarak ya da makbuz karşılığında ödenir.
4.4. Damga Vergisi: Sunulan hizmet veya düzenlenen belgenin özel hukuk ilişkilerine göre düzenlenmesi nedeniyle alınan vergidir. Damga vergisinin konusuna Kanun’a ekli (I) sayılı tabloda yer alan kâğıtlar girer. Buradaki kâğıt, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder. Damga vergisinin mükellefi vergi konusuna giren kâğıtları imza edenlerdir. Resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kâğıtların vergisini kişiler öder. Damga vergisinde vergiyi doğuran olay vergiye tabi kâğıtların düzenlenmesidir. Damga vergisi bazı kağıtlar için değer esaslı (ad valorem), bazı kağıtlar için miktar esaslı (spesifik) matrah ölçüsü üzerine oturmuştur. Matrah ölçüsü olarak değer esası dikkate alındında hesaplama kâğıtta yazılı parasal tutar üzerinden yapılırken miktar esası dikkate alındında adet başına maktu tutara göre belirlenir.
Damga Vergisi Oranları >>>>>
Damga vergisi farklı şekillerde ödenebilmektedir. Bu ödeme şekilleri damga konulması, makbuz verilmesi ve istihkaktan kesinti yapılmasıdır (Damga Vergisi Kanunu madde 14/2). Hangi işlemler için hangi ödeme biçiminin uygulanacağını belirleme konusunda Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır.
5. Vergi Yargısı: Vergi yargısı, vergi uyuşmazlıklarının çözümlenmesi konusunda başvurulan yargı yoludur. Vergi yargı organlarının kuruluş ve işleyişlerinin yanında vergi uyuşmazlıklarına uygulanacak usul ve kuralları da içermektedir. Vergi yargısı kavramı ile mali yargı kavramları birbirlerine benzese de birbirine karıştırılmamalıdır. Mali yargı vergi yargısından daha geniş kapsamlıdır. Mali yargı, devletin ve diğer kamu tüzel kişilerinin gelir, gider, borçlanma, devlet mallarının yönetimi gibi mali hukukun konusuna giren tüm mali işlemlere ilişkin uyuşmazlıkların çözümlendiği yargı yoludur. Tanıma göre vergi yargısı mali yargının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır.
Vergi uyuşmazlıklarının idari aşamada çözülememesi durumunda olay vergi davası biçiminde vergi yargı organlarına aktarılmaktadır. Vergi yargısının iki temel fonksiyonu vardır. Bunlar yargısal denetim ve içtihat yaratmadır. Vergi hukukunda verginin kanuniliği ilkesi geçerlidir. Bu ilke vergilerin kanunla konulması, değiştirilmesi, kaldırılması, vergilerin kanunlara uygun ve doğru olarak alınmasını içerir. Bu ise yargısal denetimle sağlanır. Vergi yargısı ister idari yargı içinde olsun isterse ayrı bağımsız bir yapıya sahip bulunsun, idarenin işlemlerinin denetlenmesini sağladığından, hukuk devleti sisteminde işlevi olan bir yargı alanını oluşturur. Aynı zamanda vergi adaletinin sağlanmasına da yardımcı olur. Vergi yargısı ortaya çıkan uyuşmazlıkları kesin bir biçimde çözümleyerek hem vergi mükellefine, hem vergi sorumlusuna hem de vergi idaresine güvence sağlamaktadır.
Vergi yargının ikinci fonksiyonu ise içtihat yaratmadır. Vergi yargısı, yargısal kararlar yoluyla esasen karmaşık ve ayrıntılı bir nitelik taşıyan mali mevzuatın boşluklarını doldurmakta, hükümleri açıklığa kavuşturmakta ve kanunların hukuksal ve bilimsel bir anlayışa göre uygulanmalarına ışık tutmakta ve vergiciliğe bu yoldan yön vermektedir. Bu fonksiyon bütün yargısal faaliyetlerde söz konusu olsa da vergi yargısında özellikle önemlidir. Vergi hukukunu, ülkenin koşullarını göz önünde tutarak sürekli şekilde geliştirmenin kanunlardan da önemli yolu içtihatlardır. Vergi ile ilgili bir uyuşmazlığın Vergi Usul Kanunun 378. maddesine göre vergi yargısı içerisinde çözülebilmesi için,
- İkmalen, re’sen ya da idare tarafından yapılan tarhiyat sonucu ek vergi tarh edilmesi ,
- Ceza kesilmesi,
- Tadilat ve takdir komisyonlarının kararlarının tebliğ edilmiş olması,
- Kesinti yoluyla alınan vergilerde, istihkak sahiplerine ödemenin yapılmış olması ve ödemeyi yapan tarafından da verginin kesilmiş olması gerekmektedir.
Davanın açılacağı yetkili mahkeme, vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükleri tarh ve tahakkuk ettiren, cezayı kesen, 6183 sayılı kanunun uygulanmasında ödeme emrini düzenleyen, diğer uyuşmazlıklarda dava konusu işlemi yapan dairenin bulunduğu yerdeki Vergi Mahkemesi’dir.
sayfa 4
