KOOPERATİF ORTAKLARININ HAK VE ÖDEVLERİ

2.2. Ortağın Kişisel Alacaklıları: Bir kooperatif ortağından alacaklı durumda olan kişilerin, ortağın kooperatifteki hangi haklarını haczettirebileceklerine Kooperatifler Kanunu’nun 19. maddesi açıklık getirmiştir. Buna göre bir ortağın şahsi alacaklıları:
- Ortağa ait faizi,
- Gelir gider farkından ortağın hissesine düşecek miktarı,
- Kooperatifin dağılması halinde ortağa ödenecek payı, haczettirebileceklerdir.

2.3. Ayni Sermaye: Ortak payını nakit olarak öder. Ancak bazı durumlarda para yerine geçen değerler de verilebilir. Sözleşmede belirtilmek şartıyla mal cinsinden (ayni) değerler kooperatife sermaye olarak verilebilir. Aksi takdirde ayni sermaye kabul edilemez.

Ana sözleşmede malların değeri belirlenmemişse, kurucular tarafından toplantıya çağrılacak ilk genel kurul toplantısında belirlenir. Kuruluştan sonra kooperatife girecek ortakların ayni sermaye koymaları durumunda, malların değerini belirlemek amacıyla yönetim kurulunca genel kurul toplantıya çağrılır. Genel kurulda ortak sayısının 2/3'ünü temsil eden ortakların çoğunluğu ile bilirkişi seçilir. Ortakların 2/3'ünün birleşmesi mümkün olmazsa bilirkişi seçimi sulh hukuk mahkemesinden istenir. Seçilen bilirkişi tarafından malların değeri belirlenir. Belirlenen değer, bir raporla yapılacak genel kurul toplantısına sunulur. Ortak sayısının en az yarısının katılacağı genel kurul toplantısında rapor görüşülür. Görüşme sonunda belirlenen değer, kabul veya reddedilir. Karar, oy çokluğu ile alınır.

2.4. Ek Ödemeler: Kooperatifler Kanunu’nun 31. maddesine göre, sadece bilanço açıklarının kapatılması için ve ana sözleşmede belirtilmek şartı ile kooperatif ortaklarından ek ödeme istenebilir. Kooperatif bilançonsun açık vermemesi durumunda, ana sözleşmede hüküm bulunsa da ortaklardan ek ödeme istenilmesi olanaksızdır.

3. Ortakların Sorumlulukları:

3.1. Ortakların Kooperatif Borçlarından Dolayı Sorumlulukları: Ana sözleşmede ortakların sorumluluk şekli belirtilmemişse yasal olarak ortaklar sınırlı sorumlu kabul edilir. Böylece ortaklar kooperatif borçlarından dolayı sadece malvarlığı sorumlu olacak ve alacaklılar, alacaklarının tahsili için ortaklarının şahsi varlığına başvuramayacaklardır.

Sınırsız sorumluluk: Ana sözleşmede belirtilerek, kooperatifin mal varlığının, borçlarını karşılamaya yetmediği durumlarda, ortaklar da şahsen ve sınırsız olarak sorumlu tutulabilir. Buna sınırsız sorumluluk denir. Uygulamada pek rastlanan bir durum değildir.
Sınırlı sorumluluk: Uygulamada çok yaygın olan da sınırlı sorumluluk ana sözleşmesinde belirtilir. Ortaklar kooperatif borçlarına karşı sadece sermaye payları ile sorumlu olabileceklerdir. Ancak sözleşmesinde sermaye paylarından fazla olarak belirli bir miktar ile sınırlı olduğu belirtilen kooperatifler de kurulabilir.

3.2. Sır Saklama Sorumluluğu: Ortaklar yönetim kurulu veya genel kurul kararıyla incelediği ticari defterler, bunlara ilişkin belgeler ve haberleşmeyle ilgili hususlardan öğrendikleri sırları daima gizli tutmak zorundadır. Ortak, sonradan ortaklık hakkını kaybetmiş olsa bile, bu sırları daima gizli tutmakla yükümlüdür. Bu zorunluluğa uymayan ortaklar, olabilecek zararlardan kooperatife karşı sorumludur. Ayrıca, kooperatifin şikayeti üzerine bir yıla kadar hapis ya da ağır para cezasıyla veya her ikisiyle birlikte cezalandırılır.

3.3. Aidat Ödeme Sorumluluğu: Ticari şirketlere göre sermaye payı çok düşük olan kooperatiflerde bu düşük sermaye payı ile hedeflenen amacın gerçekleştirilmesi neredeyse imkansızdır. Bu nedenle, ortaklar taahhüt ettikleri ve ödedikleri ortaklık payı bedelleri dışında, aidat öder. Aidatlar, genel kurulca belirlenen tutarda arsa, alt yapı, inşaat ve benzeri giderleri karşılamak üzere alınır.

3.4. Kooperatiflerin İflası Durumunda Ortakların Sorumluluğu: Kooperatifler de ticari işletmeler gibi iflas edebilir. Kooperatifin iflasına, ya alacaklıları ya da kooperatifin isteği üzerine iflas idaresince karar verilir. Sırası ile şu işlemler yapılır;
- İflas idaresi, kooperatiften alacaklı olanları düzenleyeceği sıra cetveli ile sıraya koyarken, bir yandan da ortaklardan paylarına düşen borcun ödenmesini ister.
- Ortaktan istenilecek tutar, ortağın sorumlu olduğu tutar ile sınırlıdır.
- İflas idaresi borç ve masrafları öder.
- Ödemelerden sonra kasada kalan tutarı ortaklara geri verir.
- Ödeme yapılamayan alacaklılara, borcun ödenmediğine dair belge verilir.

3.5. Kooperatife Yeni Giren Ortağın Sorumluluğu: Kooperatif hissesini devir alan kişiye ortaklığın bütün hak ve yükümlülükleri devir edilir. Ortaklığı devir alacak kişinin, eski ortağın kooperatife karşı sorumluluklarını yerine getirip getirmediğini ve kooperatif ana sözleşmesinin ortaklara hangi sorumlulukları yüklediğini araştırması ve bilgi edinmesi kendi yararına olacaktır.

3.6. Kooperatifin Dağılması, Bir Ortağın Ölümü veya Ayrılmasından Sonraki Sorumluluklar: Kooperatiflerde bir ortağın ölümü veya herhangi bir nedenle kooperatiften ayrılması durumunda, ölüm veya ayrılışının kesinleştiği tarihten başlayarak bir yıl veya ana sözleşmeyle belirlenen süre içinde sorumluluğu devam eder.

Ölen veya ayrılan bir ortağın kooperatif borçlarından sorumlu tutulabilmesi için:
- Ölen veya ayrılan ortağın sınırlı ya da sınırsız sorumluluğunun olması veya ek ödeme yükümlülüğünün bulunması,
- Ortağın ölüm veya diğer bir nedenle kooperatiften ayrılmış olması, ölen ortağın mirasçılarının mirası reddetmemiş ve ortaklığı da devam ettirmemiş olmaları,
- Ölüm veya ayrılışın kesinleştiği tarihten itibaren, ana sözleşme ile belirlenen bir süre içinde, ana sözleşmede süre verilmemişse bir yıl içinde kooperatifin iflasına karar verilmiş olması,
- Sorumlu tutulacak kooperatif borçlarının ölüm veya ayrılma tarihinden önce olmuş olması gereklidir.

sayfa 2

<<<<< önceki sayfa

Kooperatifler