1. Serbest Meslek Kazanç Defterinin Gider Kayıtları: Hangi tür harcamaların serbest meslek kazanç defterine gider yazılacağı (GVK madde 68) de belirtilmiştir. Serbest Meslek Kazanç defterinin gider sayfasına her türlü gider kayıtları, peşin ya da veresiye yapılmasına bakılmaksızın günlük yapılır.
2. Serbest Meslek Kazanç Defterinin Gelir Kayıtları: Serbest meslek kazanç defterinin sağ tarafı gelir sayfasını oluşturur. Serbest meslek sahibi yaptığı işin kazancı olan gelirini defterin sağ tarafına kaydeder. Gelir gerçekleştiği zaman kayıt yapılır.
3. Yanlış Kayıtların Düzeltilmesi: Serbest Meslek Kazanç defterinde, kayıtlarda rakam ve yazılar yanlış yazıldığı takdirde düzeltmeler ancak yanlış rakam ve yazı okunacak şekilde çizilmek, üst veya yan tarafına veyahut ilgili bulunduğu hesabına doğrusu yazılmak suretiyle yapılır. Defterlere geçirilen bir kaydı kazımak, çizmek veya silmek suretiyle okunmaz bir hâle getirmek yasaktır. Boş satır bırakılamayacağı ve sayfaların yok edilemeyeceği (VUK madde 218’de) belirtilmiştir. Defterlerde kayıtlar arasında usulen yazılmaya mahsus olan satırlar, çizilmeksizin boş bırakılamaz ve atlanamaz. Boş kalan satırlar (kayıt bulunmayanlar) mürekkepli kalemle çizilmek suretiyle, sonradan kayıt yapma imkânını ortadan kaldırmak üzere doldurulmuş sayılır. Ciltli defterlerde, sıra numarasını izleyen sayfalar ciltten koparılamaz.
4. Serbest Meslek Defterinde Amortisman Kayıtları: Serbest meslek sahibi, işlerinde bir yıldan fazla kullandıkları ve amortismana tabi tuttukları tesisat ve demirbaş eşyanın kıymetleri ile amortismanlarını VUK 189. maddede yazılı şekilde tutulan Amortisman kayıtlarında gösterirler. (VUK madde 211)
5. Serbest meslek kazanç makbuzu: Serbest meslek erbabına mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilâtı için iki kopya serbest meslek makbuzu düzenlemek ve bir kopyasını müşteriye vermek, müşterinin de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyeti vardır. (VUK) Bu durumda, söz konusu faaliyetinizin serbest meslek faaliyeti olması nedeniyle, serbest meslek defteri tasdik ettirerek tutmanız ve serbest meslek makbuzu düzenlemeniz gerekmektedir.
5.1. Serbest meslek makbuzlarında bulunması gerekenler:
- Makbuzu vereninin adı soyadı veya unvanı, adresi, vergi dairesi ve hesap numarası ile makbuzun seri ve müteselsil sıra numarası yazılı olacaktır.
- Müşterinin adı soyadı veya unvanı, adresi ve makbuz tarihi ile alınan paranın miktarının yazılabileceği yeterli aralıklarda boş yerler bulunacaktır.
- Serbest Meslek Makbuzu, 14 x 20 cm veya 14 x 10 cm ebadında olacaktır.
5.2. Belgelerin temini, kullanımı, basımı ve dağıtımı: Belgelerin temini, kullanımı, basım ve dağıtımı konusunda mükellefler ve matbaa
işletmecileri aşağıda belirtilen esaslara uyarlar.
- Mükellefler, söz konusu belgeleri bedeli mukabilinde sadece bağlı bulundukları vergi dairesinin il sınırları içerisinde kalan anlaşmalı matbaalara bastırırlar.
- Matbaa işletmecileri, mükellefler tarafından bastırılacak olan belgelere öncelik tanırlar, siparişleri on beş gün içinde basıp teslime hazır hâle getirirler. Basılan bu belgeler mükellef veya vekiline tutanakla teslim edilir. Ancak teslime hazır hâle getirilen belgelerin mükellefler tarafından teslime hazır hâle getirildiği tarihten itibaren bir ay içinde alınmaması hâlinde, anlaşmalı matbaa işletmecisi tarafından durum ilgili defterdarlığa bildirilir. Defterdarlıkça da, durum tutanakla tespit edilerek söz konusu belgeler yatay ya da dikey kesilmek suretiyle kullanılmayacak şekilde iptal edilir.
159 numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği gereğince notere tasdik ettirilmemiş veya bu yönetmelik esaslarına göre hazırlanmamış olan belgeleri kullanan mükellefler hakkında, bu belgelerin hiç düzenlenmemiş olduğu kabul edilerek, Vergi Usul Kanunu’nun ilgili hükümleri uyarınca işlem yapılır.
Örnek: Bir SMMM'nin 2008 yılının Kasım Ayı işlemleri aşağıdaki gibidir:
- SMMM 02.11.2008 tarihinde 400 TL tutarında kırtasiye malzemesini 35 nolu fatura ile almıştır. KDV oranı %18 hariç
- SMMM 04.11.2008 tarihinde işyeri kirası olarak 1.600 TL parayı bankaya yatırmıştır. Karşılğında dekont almıştır. Dekont numarası: 671
- SMMM 10.11.2008 tarihinde 26 numaralı serbest meslek makbuzu düzenlenerek, mükellefi A'dan 500 TL tahsil etmiştir. %18 KDV hariç
- SMMM 13.11.2008 tarihinde 27 numaralı serbest meslek makbuzu düzenlenerek, mükellefi B'dan 800 TL tahsil etmiştir. %18 KDV hariç
- SMMM 18.11.2008 tarihinde 750 TL faiz gelirini bankadan 456 nolu makbuz ile çekmiştir.
- SMMM 19.11.2008 tarihinde 180 TL tutarındaki telefon faturasını ödemiştir. Fatura numarası: 666. KDV %18 hariç
- SMMM 23.11.2008 tarihinde 28 numaralı serbest meslek makbuzu düzenlenerek, mükellefi C'dan 1.500 TL tahsil etmiştir. %18 KDV hariç
- SMMM 27.11.2008 tarihinde dergi aboneliği için 120 TL ödemiştir. Makbuz numarası:98, KDV oranı %8 hariç
Cevap: SMMM'nin serbest meslek defteri kayıtları aşağıdaki gibidir:
Gider sayfası:
Sıra No Kayıt
TarihiAlınan Belgenin Tarih ve Numarası GİDER ÇEŞİDİ Ödenen Gider Tutarı İndirilecek KDV 1 01.11.2008 Yekün 2 02.11.2008 02.11.2008 / 35 Kırtasiye Malzemesi 400 72 3 04.11.2008 04.11.2008 / 671 Kira Gideri 1.600 - 4 19.11.2008 19.11.2008 / 666 Telefon Gideri 180 32,4 5 27.11.2008 27.11.2008 / 98 Dergi Abonelik 120 9,6 TOPLAM 2.300 114
Gelir sayfası:
Sıra No Kayıt
TarihiVerilen Belgenin Tarih ve Numarası GELİR ÇEŞİDİ Gelir Tutarı Hesaplanan KDV 1 01.11.2008 Yekün 2 10.11.2008 10.11.2008 / 26 A.............. 500 90 3 13.11.2008 13.11.2008 / 27 B............. 800 144 4 18.11.2008 18.11.2008 / 456 Faiz Geliri 750 - 5 23.11.2008 23.11.2008 / 28 C............ 1.500 270 TOPLAM 3.550 504
sayfa 3
