1. Kıymetli Evrak Tanımı: Kıymetli evrak, üzerinde yazılı hakkın senede sıkı sıkıya bağlı olduğu, bu nedenle hakkın ancak bu belgeyle talep edilebileceği ve bu belgeyle devredilebildiği senetlerdir. Kıymetli evrak, alacaklının veya hak sahibinin elinde bulunur. Borçlunun vaadini ve alacaklının hakkını gösterir. Alacağı gösteren alelade senetlerden önemli farkları vardır. bu farkları anlayabilmek için özellikle kıymetli evrakın özelliklerinin bilinmesi gerekir.
- Hak başkasına devredilebilir olmalıdır.
- Hak nakden değerlendirilebilmelidir.
- Hakla senet arasında sıkı bir bağ vardır. Senetsiz hak ileri sürülemez ve devredilemez.
- Soyutluk ilkesi yürürlüktedir. Senedin düzenlenmesine neden olan temel borç ilişkisi, kıymetli evraktan anlaşılamaz.
- Kıymetli evrak tipleri kanunda sınırlayıcı sayıda belirtilmiştir.
- Kıymetli evrak sıkı şekil şartlarına tabidir.
Nama Yazılı Senet: Üzerinde ilk alacaklının adının yazılı olduğu ve onun emrine kaydını içermeyen (başkalarına sadece senedi ve dolayısıyla soyut olarak senette yazılı alacağı değil, senedin yazılmasına sebep olan asıl alacağı devir hakkı veren) senettir. Bunların devri ve devrin sonuçları alacağın temliki usullerine tabidir.
Emre Yazılı Senet: Senedin ilk alacaklısının adının yazılı olmakla birlikte ayrıca onun emrine kaydı taşıyan (ya da bazı hallerde bu kayıt var sayılan) senettir. Bono, poliçe ve çekte bu kayıt var sayılır. Dolayısıyla başka bir şekil verilmiş (nama ya da hamiline) değilse kanunen emre yazılı senet olarak kabul edilir. Emre yazılı senetler, ciro ve teslim ile devredilebilir.
Hamiline Yazılı Senetler: Hamili (taşıyan, zilyet olan, elinde bulunduran) kim ise onun hak sahibi sayılacağı senettir. Dolayısıyla bu tür senetlerde devir için özel bir şekil yoktur. Hamilin elinde senedi, alacağı devretmek istediği şahsa teslim etmesi yeterlidir. Bono ve poliçe hamiline yazılmaz ancak çek hamiline yazılabilir.
4. Kıymetli Evrak Türleri:
4.1. Kambiyo Senetleri: Kambiyo senetleri, para alacağını içeren kıymetli evrakdır. Kambiyo senedinin borçlusu, hamiline senet üzerinde yazılı olan tutarı ödemeyi taahhüt eder. Bono, poliçe ve çek kambiyo senetleri olarak kabul edilmiştir. Kambiyo senetlerinin bazı özellikleri vardır.
Kambiyo senetlerinin özellikleri şunlardır:
- Bir alacak hakkını içerir.
- Uluslararası bir nitelik taşır.
- Bir borç ilişkisini kurucu niteliktedir.
- İmzaların ve beyanların bağımsızlığı ilkesi geçerlidir.
- Ödenmesi için senedin ibrazı gereklidir.
- Gerekli şekil şartlarına uygun olmalıdır.
- Emre yazılı senetlerdir.
- Senedi imzalayanlar, kefil sıfatı ile imzalamış olsalar dahi müteselsil borçlu durumundadır.
