7.3. Şehir İçi Tahsil Senedi Bağlama Fişi: Tahsil senetleri portföye (banka, simsar veya bir aracı kuruluşun kendi elinde tuttuğu, istediği gibi tasarruf ettiği menkul değerler toplamı) alınırken vesikasız, vesikalı olduklarına göre birer bağlama fişi hazırlanır. Şehir içi vesikasız senetler için doldurulan basılı kâğıdın;
- Birinci yaprağı "refakat veya bağlama fişi" adını alır. Bu fişe senet bağlanır ve vade sırasına göre cüzdana konur.
- İkinci yaprağı "servis föyü" dür. Servis defteri yerine geçer, yıl sonlarında ciltletilir.
- Üçüncü yaprağı "risk föyü" dür. Borçlulara göre alfabetik olarak klase edilir. Bu föylerden bir firmanın üzerinde ne kadar borç bulunduğu anlaşılır.
- Dördüncü yaprağı "vade föyü" dür. Vade sırasına göre klase edilen bu föyler üzerinden senetlerin vadeleri izlenir.
- Beşinci ve altıncı yaprağı "ihbarname ve ihbarname koçanı" dır. Bunlar da ya senetle birlikte ya da ayrı bir dosyada saklanır. Senedin vadesinden bir süre önce bu ihbarname müşteriye gösterilir, ihbarname koçanına imza alındıktan sonra ya senetle ya da ayrı bir dosyada saklanır.
Tahsil için gelmiş senetlere; konşimento, yükleme senedi, ambar veya posta makbuzu, fatura ve benzeri gibi belgeler bağlı ise bunlara "vesikalı tahsil senetleri" denir.Vesikalı tahsil senetleri için de portföye alınırken yukarıda olduğu gibi bir bağlama fişi düzenlenir. Bu bağlama fişinin diğerinden farkı, ayrıca bir "taşıt ihbarnamesi" ni kapsamış olmasıdır. Bu ihbarname ile borçluya, malları getiren taşıt aracının geldiği ve belgelerin çekilmesi gereği haber verilir. Belgeli bağlama fişlerinde vade föyünün kullanılmasına gerek yoktur.
7.4. Tahsil Senetlerine Eklenen Belgeler (Vesaik): Tahsil senetlerine ekli olarak gelen belgelerin bir konşimento veya yükleme senedi olması hâlinde ya senet bedelinin tahsili ya da kabulü karşılığında alıcı firmaya bu belgelerin teslimi mudi tarafından istenmiş olabilir. Belgelerin ekli bulunduğu senet, bir poliçe ise muhataba kabul ettirilir. Bir emre yazılı senet veya bono ise borçlusuna imzalattırılır ve ondan sonra belgeler teslim olunur.
Konşimento ya alıcı adına ya da banka emrine tanzim edilmiş olabilir. Alıcı adına tanzim edilmiş ise mesele yoktur. Banka emrine yazılmış ise konşimentonun usulüyle ciro edilmesi gerekir. Ancak, yükleme senetleri ciro edilemez. Banka adına tanzim edilmiş yükleme senedi ciro edilemeyeceğine göre malın alıcıya teslimi için banka, Devlet Demir Yollarına bir mektup yazar, yükleme senedini de o mektuba iliştirerek firmaya verir. Tahsil için gelen senede ambar veya posta makbuzu ekli bulunuyorsa ki bunlar her halde banka adına tanzim edilmiş olmalıdır. Mudi, vereceği talimatta senedin kabulü veya tahsili karşılığında malları alıcıya teslimini isteyebilir.
Senedin muhataba kabul ettirilmesi veya tahsili hâlinde yükleme senetlerinde olduğu gibi ilgili ambar ya da posta idaresine bir mektup yazılarak alıcıya verilmesi sağlanır. Senedin kabulü veya imzası koşulu ile gönderilen belgeler kabul ve imzadan sonra alıcıya teslim edileceğine göre senetler de artık vesikalı olmaktan çıkar. Verilen talimatta bu senetlerin tahsile alınması isteniyorsa vesikasız tahsil senetleri cüzdanını almak gerekir.
7.5. Şehir Dışı Senetlerin Şube veya Muhabire Gönderilmesi: Bankaya tahsil edilmek üzere verilen vesikalı veya vesikasız senedin borçlusu, bankanın bulunduğu yerden başka bir yerde bulunuyorsa o senet oradaki şube veya muhabire gönderilir. İştira senetlerinde olduğu gibi tahsil senedinin ekli olarak gönderildiği mektup, yani römiz mektubu:
- Birinci yaprağı senet ve belgelerin ekli olarak gönderileceği mektuptur.
- İkinci ve üçüncü yaprağı muhaberat (haberleşme) föyleridir.
- Dördüncü yaprağı römiz takip föyüdür. Bu föyler şube ve muhabir bakımından sınıflandırılır. Römiz mektuplarında gerekli talimatın yazılması gereklidir.
7.6. Senetlerin Takip Sonuçları Hakkında Mudilere Bilgi Verilmesi: Tahsile alınan senetlerin kabulü veya kabul edilmemesi, ödenmesi veya ödenmemesi gibi her türlü sonuç mudilere bildirilir. Tahsile alınan senet, kabul ettirilecek poliçe ise aynı gün ve en geç ertesi gün muhataba ibraz edilmelidir. Kabul olunmadığı takdirde vadeden önce kabul etmeme protestosu çekilir.
Mudinin talimatında "masrafsız iade" veya "protestosuz" kaydı varsa buna uymak gerekir. Kabul edilmiş bir poliçenin ya da bir bononun ödenmemesi hâlinde yine mudinin talimatına uyularak vadesinde veya vadeyi izleyen iki iş günü içinde protesto edilmesi gerekir. Bu konularda bankanın yapacağı masrafları mudi ödemekle yükümlüdür.
7.7. Senet İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi: Tahsil senetleri nazım hesaplarda gösterilir. Çünkü henüz vadesi gelmeden paraya çevrilemeyecek bir senet bedelinin, mudinin hesabına alacak geçirmek olanağı yoktur. Tahsil edilip edilemeyeceği belli olmayan bu gibi senet bedelleri, tahsil etmek üzere alan bankanın cüzdan hesabına borç, senedi tahsile veren mudi hesabına alacak olarak yazılıp senedin kaydı yapılmış olur. Şehir içi ve dışı tahsil senetleri : Bankanın bulunduğu yerde tahsil olunacak senetlere "şehir içi", bankanın bulunduğu yerden başka bir yerde tahsil olunacak senetlere de "şehir dışı" tahsil senetleri adı verilir. Şu hâlde; bir senet tahsil için ister yerinde verilsin isterse dış şube veya muhabirlerle şahıslardan gelmiş olsun, tahsile alan bankanın bulunduğu yerde tahsil edilecek ise bunlar "şehir içi tahsil senetleri" sayılır.
8. Senedin Tahsil Edilememesi: Vadesinde tahsil edilemeyen senetlerin protesto işlemini, iskonto senetlerinden senedi iskonto eden şube; iştira senetlerinde ise senedin tahsile gönderildiği şube veya muhabir gerçekleştirir. Protesto giderleri ve senet bedeli müşterinin ticari mevduat hesabından alınır, senet müşteriye geri verilir.
Protesto edildiği hâlde tahsil edilemeyen senedin, idari yollardan müşteriden tahsiline çalışılır. Bu süre içinde mühlet faizi hak edilmiş olacağı için gecikme ihtimaline karşılık senet bedelinden doğacak vergi ilgili hesaplara aktarılır. Senet bu süre içinde tahsil edilir ise senet bedelinden başka gecikme faizi, gecikme komisyonu ve bunlara ilişkin vergi ile o ana kadar yapılmış olan protesto masrafları borçlu, kefil veya cirantalardan tahsil edilir.
Vadesini izleyen 90 gün içinde tahsil edilemeyen senet tutarı “170 – 171 TASFİYE OLUNACAK ALACAKLAR / TAHSİL İMKÂNI SINIRLI KREDİ VE ALACAKLAR” hesaplarına aktarılır ve hesaplanan “dikkate alınacak teminat” tutarını aşan kısım üzerinden %20 oranında karşılık ayrılır. Alacağın bu aşamada tahsil edilememesi ve tahsilin şüpheli duruma düşmesi durumunda “172 – 173 TASFİYE OLUNACAK ALACAKLAR / TAHSİLİ ŞÜPHELİ KREDİLER VE DİĞER ALACAKLAR” hesaplarına aktarılır ve karşılık miktarı alacağın % 50’sine yükseltilir. Alacak bu aşamada da tahsil edilemez ise “176 – 177 ZARAR NİTELİĞİNDEKİ KREDİ VE DİĞER ALACAKLAR” hesaplarına aktarılır ve karşılık tutarı alacak tutarına eşitlenir.
sayfa 4
