1. Yazarkasa (Ödeme Kaydedici Cihaz): Perakende satış yapan tacirlerin işyerlerinde bulundurmak zorunda oldukları ve 01.01.2015 tarihinden itibaren 880 TL’ye kadar olan satışları için fiş düzenledikleri cihazdır.
Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışları ve yaptıkları işlerin bedelleri aşağıdaki evrak ile belgelendirilir.
- Perakende satış fişleri
- Makineli kasaların kayıt ruloları
- Giriş ve yolcu taşıma biletleri
Perakende satış fişi; makineli kasaların kayıt ruloları (Resimdeki gibi) ve biletlerde, işletme veya mükellefin adı, düzenlenme tarihi ve alınan paranın miktarı gösterilir. Perakende satış fişi ile giriş ve yolcu taşıma biletleri seri ve sıra numarası dahilinde zincirleme devam ettirilir. Bu fiş ve biletler kopyalı iki nüsha olarak tanzim edilir ve bir nüshası müşteriye verilir. Makineli kasa kullanıp da müşteriye fiş (makineli kasanın önceki fıkrada belirtilen malumatı ihtiva eden fişi) verilmemesi halinde, perakende satış fişi tanzimi ve müşteriye verilmesi mecburidir.
1.1. Yazarkasa Kullanım Alanları: 3100 Sayılı Kanun’a göre I. ve II. sınıf tacirler ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorundadır. İşletme perakende satış faaliyetine başladığı tarihten itibaren yazarkasa kullanması gerekir. Perakende satışa başladığı tarihten itibaren 30 gün içinde yazarkasa almak zorundadır. Ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorunda olan mükellefler satın aldıkları cihazı alış faturasının düzenlendiği tarihten itibaren 15 gün içinde bağlı bulundukları vergi dairesine bir dilekçe ile kaydettirmelidir.
1.2. Yazarkasanın Önemi: 3100 Sayılı Kanun’a göre perakende mal satan veya hizmet ifa eden birinci ve ikinci sınıf tacirlerin, Vergi Usul Kanununa göre fatura kullanma mecburiyeti olmayan satışlarını ödeme kaydedici cihaz fişleriyle belgelendirmeleri gerekmektedir.
Yazarkasada kesilen fişler makinenin hafızasında sürekli toplanır. İşletme istediği zaman o ana kadar olan satış tutarını X raporu alarak öğrenebilir. Gün sonlarında da Z raporu alınarak o gün o yazarkasadan kaç liralık satış yapılmış öğrenebilir. Ay sonlarında da aylık Z raporu alınarak aylık satış tutarı öğrenilebilir. İşletme, muhasebe kayıtlarında işletmenin kesmiş olduğu her yazarkasa fişi değil bunların toplam tutarını gösteren günlük Z raporu kayıt edilir. İşletme, 1 aylık satış tutarını gösteren aylık Z raporunu KDV beyannamesi ile birlikte vergi dairesine verir.
1.3. Yazarkasa Kullanımı: İşyeri açıldığında yazarkasa açılır. Anahtar çevrilerek ya da anahtar tuşuna basılarak fiş kesme konumuna getirilir. Örneğin; bazı yazarkasalarda anahtar REG konumuna getirilerek fiş kesilir. Gün sonunda günlük Z raporu alınarak yazarkasa kapatılır. Ay sonunda 1 aylık alınan Günlük Z raporlarının toplamı olan Aylık Z raporu alınır, KDV beyannamesine eklenerek vergi dairesine verilir.
1.3.1. Fiş Kesmek
- Anahtar fiş kesme konumuna getirilir.
- Tutar yazılır.
- KDV oranı tuşuna basılır.
- Nakit tahsilâtlarda Nakit, kredili tahsilâtlarda kredi tuşuna basılarak fiş alınır.
1.3.2. X Raporu: O gün o ana kadar yapılan toplam satış rakamını gösterir.
- Anahtar X Raporu konumuna getirilerek alınır.
- Bilgi amaçlıdır. Mali değeri yoktur.
1.3.3. Günlük Z Raporu: Yazarkasadan yapılan günlük perakende satış tutarını gösterir.
- Anahtar günlük Z Raporu konumuna getirilerek alınır.
- Defterlere işletmenin perakende satışları günlük Z Raporuyla kayıt edilir.
Yazar kasanın hafızasında kayıtlı oranları tekrar kontrol etmek gerekir. Her yıl KDV oranlarında değişiklik yapılmaktadır. 2008 yılı için belirlenen KDV oranları aşağıdaki gibidir;
- Kullanılmış binek otomobillerin satışı üzerinden % 18
- Şirketlerin, aktifinde kayıtlı binek otomobillerin satışı üzerinden % 1
- Toptan Et Satışları % 1
- Perakende Et Satışları % 8
- Temel Gıda % 8
- Tekstil Hammaddelerinde Oran % 8
- Müzelere Giriş Ücretleri % 8
- Kan ve Kompenentlerinde Oran % 8
- 01 Ocak 2008 Tarihinden İtibaren % 8 Oranında Vergilendirilecek Diğer Mal ve Hizmet Teslimleri
- Otel, motel, pansiyon, tatil köyü ve benzeri konaklama tesislerinde verilen geceleme hizmetleri
- Yemek hizmetleri, (İçki ve ilgili hizmetler % 18 olacaktır.)
- Seyahat acentelerinden alınan hizmetler,
- Kakao, kakao yağı ve kakaodan mamul çikolata, gofret, şeker, pralin gibi ürünler ile beyaz çikolata ve sıcak çikolata,
- Sade gazoz, meyveli gazoz ve kolalı gazozlar.
- Eğitim araştırma ve sanat gibi işlerde çalışan serbest meslek hizmetleri için % 17
- Diğerlerinde %18
1.3.4. Aylık Z Raporu: Yazarkasadan yapılan 1 aylık perakende satış tutarını gösterir.
- Anahtar aylık Z Raporu konumuna getirilerek alınır.
- KDV beyannamesine eklenerek, vergi dairesine verilir.
1.3.5. Ödeme Kaydedici Cihazların İlk Kez Kullanıma Başlanması: Ödeme kaydedici cihaz kullanmayı gerektiren bir işle uğraşmaya başlayan ve yeni yazarkasa alan mükellefler:
- İşletme yazarkasa alımı için ön izin dilekçesi ile vergi dairesine başvurur ve izin yazısını alır.
- İzin yazısı ile yazarkasa satan bayilerden yazarkasa satın alır.
- Satış yapan bayi, izin yazısına dayanarak fatura düzenler.
- Yazar kasa ruhsatı alıcı ve satıcı tarafından kaşelenip imzalanır.
- Yetkili servis, cihazı kullanıma hazırlar ve örnek fiş alır.
- Servisin vereceği Servis Formuyla aynı gün vergi dairesine müracaat ederek yazarkasa levhası alınır. Levha işletmede duvara asılır.
- Yazarkasa işletmede kullanılmaya başlanır.
1.3.6. Ödeme Kaydedici Cihazların Kullanım Dışı Bırakılması: İşi bırakan, ödeme kaydedici cihaz kullanmayı gerektiren bir işle uğraşmayan ve cihazını bir başkasına satmayan mükellefler:
- İşi bırakma tarihinden itibaren bir ay içinde vergi dairesince görevlendirilecek bir memura, ödeme kaydedici cihazlarında kayıtlı olan mali bilgileri tutanakla tespit ettireceklerdir. Tutanağın bir örneği mükellefin vergi dairesindeki dosyasına konulacak diğeri ise cihaz ruhsatnamesine eklenecektir.
- Yapılan bu tespiti müteakip ödeme kaydedici cihazı, kullanma kılavuzu ve ruhsatname ile birlikte bir torbanın içine koyup torbanın ağzını vergi dairesince görevlendirilen memura mühürlettirerek teslim alacaklardır. Mührü vergi dairesinin izni olmadan kesinlikle açmayacaklardır.
- Bu işlemlerin tamamlanması ile birlikte cihazın vergi dairesindeki kaydını sildirecekler ve "Ödeme Kaydedici Cihazlara Ait Levha"yı iptal edilmek üzere geri vereceklerdir.
- Yeniden ödeme kaydedici cihaz kullanmayı gerektiren bir işle uğraşmaları halinde, işe başlama tarihinden itibaren 30 gün içinde faaliyet gösterdikleri mahallin vergi dairesine müracaat ederek cihazın içinde bulunduğu torbanın mührünün açılmasını talep edecekler ve cihazın kaydını yaptırıp "Ödeme Kaydedici Cihazlara Ait Levha"yı aldıktan sonra kullanmaya başlayacaklardır. Mührün bir başka vergi dairesince açılması halinde, önceki vergi dairesine durum bildirilecektir.
- Söz konusu cihazları satmak istemeleri halinde ise vergi dairesine müracaatla torbanın mührünü açtıracaklar satış işlemini gerçekleştireceklerdir.
1.3.7. Ödeme kaydedici cihaz satışı yapan kişi veya kuruluşlar:
- Ödeme kaydedici cihaz kullanmakla yükümlü olduklarını, bağlı bulundukları vergi dairesinden alacakları yazıyla belgeleyen mükelleflere ödeme kaydedici cihaz satacaklardır. Diğer bir ifadeyle vergi dairesinin yazısını ibraz edemeyenlere (mükellef olmayanlara, götürü usulde mükellef olanlara vb.) hiçbir şekilde ödeme kaydedici cihaz satamayacaklardır. Mükellefler bahse konu izin yazısını gelir veya kurumlar vergisi (vergiden muaf olanlara katma değer vergisi) yönünden bağlı oldukları vergi dairesinden alacaklardır.
- Ancak, perakende satış yapmakla beraber kurumlar vergisinden muaf olan ve teslimleri katma değer vergisinden istisna olanlar (askeri kantinler vb.) kurumlarınca düzenlenen ve faaliyet konuları ile neye istinaden vergiden muaf olduklarını belirtir bir yazıyla birlikte faaliyet gösterdikleri mahallin yetkili bulunduğu vergi dairesinden alacakları yazıyla ödeme kaydedici cihaz satın alabileceklerdir.
- Vergi dairesince verilen yazıyı aldıktan sonra, alıcının adı, adresi, vergi dairesi, sicil numarası, cihazın marka, model ve sicil numarası gibi bilgilerin yanı sıra vergi dairesi yazısının tarih ve numarası da belirtmek suretiyle düzenleyecekleri bir fatura ile satış işlemini gerçekleştireceklerdir.
- Cihazla birlikte, kullanma kılavuzu ve ruhsatnameyi de alıcıya vereceklerdir. Ruhsatnamenin satışa ilişkin bölümlerini eksiksiz bir şekilde doldurup tasdik edeceklerdir.
- Ödeme kaydedici cihazları kimlere sattıklarını, satışın yapıldığı tarihten itibaren 30 gün içinde cihazı marka, model ve sicil numarasını da belirtmek suretiyle bir taraftan alıcının (müşterinin) kayıtlı olduğu vergi dairesine diğer taraftan da ilgili üretici veya ithalatçı kuruluşa bildireceklerdir.