1. Taşıma irsaliyesi nedir, tanımı: Araç sahibi tarafından, bir ücret karşılığında yük (eşya, mal) taşıyan gerçek veya tüzel kişi olan nakliyecilerin taşıdıkları eşya için düzenledikleri bir belgedir.
Taşıma Senedi:Eşya taşınmasında gönderen tarafından düzenlenip imzalanarak taşıyana verilen kıymetli evrak niteliğindeki bir belge.
Kendisine ait vasıta ile kendi eşyasını taşıyanlar için taşıma irsaliyesi düzenlemesi gerekmez. Çünkü taşıma irsaliyesi, mal sirkülasyonunun izlenmesi ile ilgili değil, ücret karşılığında eşya taşıyanların izlenmesi ile ilgili bir belgedir. Taşınan eşyanın ticari mal olması veya olmamasının önemi yoktur. Önemli olan malın ücret karşılığında taşınmasıdır.
2. Taşıma irsaliyesinde bulunması gereken bilgiler:
- Taşıma irsaliyesi ibaresi,
- Maliye Bakanlığı klişesi veya noter tasdik mührü şekli,
- Taşıma irsaliyesinin düzenlenme tarihi, seri numarası ve sıra nu.su,
- Malın cinsi ve miktarı (malın cinsinin açıkça belli olmadığı hâllerde, sadece balya, kasa, sandık gibi kaydedilmesi yeterlidir.)
- Taşıma İrsaliyeyi düzenleyen mükellefin adı, soyadı ile varsa ticaret unvanı, iş adresi, vergi dairesi ve hesap numarası,
- Malı gönderenin adı soyadı, ticaret unvanı, adresi varsa vergi dairesi ve hesap numarası,
- Alıcının (müşterinin ) adı soyadı, ticaret unvanı, adresi varsa vergi dairesi ve hesap numarası,
- Mükellefin diğer iş yerine veya taşınmak üzere bir alıcıya gönderdiği hallerde malın kime ve nereye gönderildiği,
- Aracın sürücüsünün adı soyadı ve aracın plaka numarası,
- Alınan taşıma ücretinin tutarı.
3. Taşıma irsaliyesinin uygulama alanları: Taşıma irsaliyesi üç nüsha olarak düzenlenir. Bir nüshası taşımayı yaptıranda, bir nüshası eşyayı taşıyanda, bir nüshası da taşıma irsaliyesini düzenlemekle görevli nakliyeci işletme sahibinde kalır. Taşıma irsaliyesine eklenecek listede, taşıma irsaliyesinin seri ve sıra numarası, göndericinin adı-soyadı, unvanı, gönderinin cinsi ve miktarı (adet, ağırlık vb.), alıcının adısoyadı ve gönderinin varış merkezi ile ücreti yer alacaktır.
Uygulamada nakliyat ambarları sevk irsaliyeleri farklı olan malları aynı taşıtla taşıyabilirler. Bu nedenle nakliyat ambarları yandaki belgeyi düzenlemek zorundadırlar. Belge müteselsil seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilen üç nüsha olarak düzenleyeceklerdir. Fişin bir nüshası malı taşıttırana, bir nüshası malı taşıyan aracın sürücüsüne verilir ve bir nüshası da nakliyat ambarlarında saklanır. Fişin taşıttıran nezdinde kalan nüshası, taşıma irsaliyesi örneği yerine geçer. Bir taşıtla sadece bir kişiye ait malın ambar girişi yapılmadan taşınması hâlinde ise ambar tesellüm fişi düzenlenmesine gerek bulunmayıp, sadece taşıma irsaliyesi ve malı taşınan veya malı taşıttıran tarafından sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekir.
4. Taşıma irsaliyesinin düzenlenmesi: Taşıma irsaliyeleri üç örnek düzenlenir. Bir örneği eşyayı taşıttırana, bir örneği eşyayı taşıyan aracın sürücüsüne veya kaptanına verilir. Bir örneği de taşımayı yapan nezdinde saklanır. Taşıma irsaliyesinin götürü usulde vergiye tabi olanlar tarafından da düzenlenmesi zorunludur.
