TAHVİL

1.2. Primli Tahviller ve Başa Baş Tahviller: Tahvil üzerinde yazılı (nominal) değer ile piyasaya çıkarılıyorsa başa baş, üzerinde yazılı değerden daha aşağı bir tutarda piyasaya çıkarılıyorsa primli tahvil denir. Hisse senetleri için nominal değerin altında bir satış söz konusu olamaz. Tahvil en çok nominal değerin % 5’i kadar düşük değerle çıkarılabilir.

1.3. Hamiline ve Nama Yazılı Tahviller: Kıymetli evrak üzerinde sahibinin ismi belirtiliyorsa nama yazılı, isim belirtilmiyor ve elinde bulunduran kişiye alacak hakkı tanıyorsa hamiline yazılı tahvillerdir. Ancak uygulamada hamiline yazılı tahviller daha yaygın kullanılmaktadır.

1.4. İkramiyeli Tahviller: Daha çok tahvil satışı yapabilmek için tahvil sahibine ek menfaatler sağlayan tahvillerdir. Ancak ülkemizde tahvil sahibine hak ettiği faiz dışında ek bir menfaat sağlanamaz.

1.5. Garantili Tahviller ve Garantisiz Tahviller: Satışı arttırmak için tahvile bir banka ya da şirket garantisi veriliyorsa garantili, tahvil normal şekilde çıkarılıyorsa garantisiz tahvil denir. Garantili tahviller insanlara daha fazla güven verdiği için ve riski daha düşük olduğu için daha çok tercih edilir.

1.6. Paraya Çevrilme Kolaylığı Olan Tahviller: Tahvillerin üzerinde yazılı vadeleri vardır. Vade sonunu beklemeden istendiği zaman işleyen faizi ile nakde çevrilebilen tahvillere paraya çevrilme kolaylığı olan tahviller denir. Tahvillerin geri ödemesine itfa adı verilir.

1.7. Sabit Faizli ve Değişken Faizli Tahviller: Tahvil faizleri piyasadaki tahvil talebine ve arzına göre piyasalar tarafından günlük
belirleniyorsa buna değişken faizli tahvil denir. SPK tarafından yapılan son düzenleme ile değişken faizli tahvil yerine 3, 6 aylık veya 1 yıllık dönemli sabit faiz uygulamasına geçilmiştir.

1.8. İndeksli Tahviller: Altın ya da döviz kuru artış yüzdesine göre tahvilin anaparası artırılarak sahibine ödenir. Tahvilin çıkarıldığı gün ile vade günü arasında kalan süreler için altın ya da döviz artış yüzdeleri hesaplanır.

2. Tahvilin Getirileri ve Sorumlulukları: Yatırım aracı olarak tahvili seçen kişi ve kuruluşlar kazanç sağlamak yanında bazı sorumlulukları da yerine getirmelidirler. Bu hak ve sorumluluklar şu şekilde sıralanabilir.
- Tahvil sahibi şirketin kar zarar riskine katlanmaz. Sadece şirkete faiz karşılığında borç vermiş olur.
- Tahvil sabit getirili menkul kıymettir. Bu nedenle tahvilin getirisi önceden bilinir.
- Tahvil sahibinin faiz ve anapara alacağı dışında şirket üzerinde başka bir hakkı yoktur.
- Tahvil sahibi şirket yönetimine katılamaz.
- Şirkette kar dağıtımından önce tahvil sahiplerinin alacakları ödenir. Kalan tutardağıtılır.

3. Tahvilde Fiyat ve Değer Kavramları:

3.1. Nominal (İtibari) Değer: Tahvilin üzerindeki yazılı değere nominal değer denir. Vade sonunda tahvil sahibinin eline geçecek anapara tutarıdır.

3.2. İhraç Değeri: Tahvil şirket tarafından satışa çıkarıldığında gelen talebe göre belirlenen satış bedelidir. Genellikle nominal değerin altında olur.

3.3. Piyasa Değeri: Tahvilin piyasalarda işlem gördüğü değerdir.

4. Tahvilin Şekli: Türk Ticaret Kanunu 425–427. maddelerine göre tahvilde bulunması gereken şekil şartları şöyledir:
- Şirket unvanı, konusu, merkezi, süresi
- Ticaret sicili tescil numarası
- Esas sermaye miktarı
- Ana sözleşme tarihi ve varsa değişiklik tarihleri
- Tasdik edilmiş son bilânçoya şirket durumu
- Önceden çıkarılmış ve yeni çıkarılacak tahvillerin nominal değerler, itfa şekli, faiz oran ve vadesi
- Tahvil çıkarmaya dair genel kurul kararının tescil ve ilan tarihi
- Şirket menkul ve gayri menkullerinin herhangi bir sebepten dolayı rehin veyateminat gösterilmiş olup olmadığı
- Şirketi temsile yetkili en az iki imza.

5. Tahvil Piyasası: Tahvil piyasasında T.C. Merkez Bankası, borsa üyeleri ve SPK’den yetki belgesi alan bankalar işlem yapabilir. Yatırımcılar borsada şahsen işlem yapamaz. Yetki belgesine sahip aracı kuruluş yardımı ile işlem yaparlar. Aracı kuruluşların verdikleri hizmetler şunlardır:
- Halka arza aracılık
- Alım satıma aracılık
- Yatırım danışmanlığı
- Portföy yöneticiliği
- Menkul kıymetleri geri alma ve satma (repo-ters repo) taahhüdü ile alım-satım

İşlem yapacak aracı kuruluş tahvil ve bono piyasası müdürlüğünü arayarak emirlerini iletir. Aracı kurum yetkilisi kendisine verilen kodu piyasa eksperine söyledikten sonra kesin alım satım pazarında işlem yapmak için işlem türü, müşteri hesap kodu, nominal tutar, fiyat ve emir tipini bildirir. Verilen bilgileri eksperler sisteme girer. Pazardaki benzer tüm emirler piyasa izleme ekranından takip edilebilir. En iyi teklif en üstte yer alır ve o işlem gördükten sonra sıradaki en iyi teklif ekrana gelir.

Piyasada işlem yapan taraflar birbirini tanımaz. Emir gerçekleşirse işleme ait dökümler her iki tarafa da fakslanır. Karşılanmamış emirler iptal edilir. Karşılanmayan emirler değiştirilebilir. Yapılan işlemler sonucu kaydedilen fiyat ve oranlar sonraki gün borsa bülteninde ilan edilir. Sermaye piyasasının önemli yatırım araçlarından olan tahvil için vadenin uzun olması yatırımcı açısından sorun yaratır. Bu nedenle yatırımcı daha kısa vadeli, benzer getirili, riski düşük başka yatırım alternatiflerini tercih edebilir. Bu nedenle günümüzde tahvil vadeleri giderek kısalmaktadır.

6. Hisse Senedi ve Tahvilin Farkları:
- Hisse senedi sahibine ortaklık, tahvil ise alacak hakkı sağlar.
- Hisse senedi sahibi yönetime katılır, tahvil sahibi katılamaz.
- Tahvilde vade varken hisse senedinde vade yoktur.
- Tahvil sabit, hisse senedi ise değişken getirilidir.
- Tahvilde risk yoktur. Hisse senedinde risk vardır.
- Hisse senedini anonim şirketler ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler çıkarabilirken tahvilleri bunların yanında tüzel kişiliğe sahip kamu kuruluşları da çıkarmaktadır.

Kambiyo senetleri