KOOPERATİFLERE ÜYE OLMA VE ÜYELİKTEN ÇIKMA

1.2. Tüzel Kişilerin Ortaklığı: Tüzel kişi; belli bir amaç için yasaların verdiği yetkiye dayanılarak birden fazla kişinin aynı unvan altında oluşturdukları kuruluşlardır. Kooperatifler Kanunu’nun 1, 8 ve 9. maddelerine göre aşağıdaki tüzel kişiler ortak olabilir;
- Kamu tüzel kişileri (belediyeler, özel idareler, köyler gibi),
- Kamu iktisadi teşebbüsleri,
- Kuruluş yasalarında özel hüküm bulunan tüzel kişiler (sendikalar gibi),
- Özel yasalarla izin verilen tüzel kişiler (dernekler, kooperatifler gibi), kooperatiflere kurucu veya sonradan ortak olabilirler.
Aşağıdaki tüzel kişiler ise kooperatiflere kurucu olarak veya sonradan ortak olamazlar:
- Her türlü ticaret şirketleri,
- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları (ticaret ve sanayi odaları ve barolar gibi),
Vakıflar.
Tüzel kişilerin kooperatiflere ortak olmak istemeleri durumunda, gerçek kişilerde olduğu gibi; yazılı olarak başvurmaları, varsa şahsi sorumluluk ve ek ödemeleri yazılı olarak kabul etmeleri, taahhüt ettikleri sermayenin en az dörtte birini peşin ödemeleri ve yönetim kurulunun ortaklık talebinin kabulüne ilişkin karar alıp ilgiliye bildirmeleri gerekir.

2. Kooperatif Ortaklığının Sona Ermesi: Bir kişinin kooperatif ortaklığını sona erdirebilecek başlıca durumlar şunlardır:
- Ortağın kendi isteği ile ortaklıktan ayrılmak istemesi
- Ortaklık payının bir başkasına devredilmesi
- Ana sözleşmede belirtilen ve ortaklıktan çıkarılmayı gerektirecek herhangi bir durumun gerçekleşmesi

2.1. Ortaklıktan Çıkma: Kooperatifçilikteki açık kapı ilkesinin bir gereği olarak her ortağa kooperatiften çıkma hakkı tanınmıştır. Ortağa tanınan bu hak hiçbir şekilde engellenemez. Ortaklıktan çıkmak isteyen ortak, bir dilekçe ile kooperatif yönetim kuruluna başvurur.

2.2. Ortağın Ölümü: Ortağın ölümü ile ortaklık sıfatı sözleşmede hüküm varsa mirasçılara veraset ilamı ile devreder. Mirasçıların ana sözleşmedeki ortaklık şartlarını taşıması gerekir. Mirasçıların içlerinden birini temsilci tayin etmeleri gerekir. Kooperatif genel kuruluna bu temsilci katılır, seçer, seçilebilir. Diğer mirasçıların böyle bir hakları yoktur.

2.3. Ortaklığın Devri: Kooperatiflere ortak olmanın bir yolu da kooperatif ortaklığını bir ortaktan devralmaktır. Kooperatif ortaklğını devir alacak kişinin, ortaklık şartlarını taşıması halinde, yönetim kurulu bu kişiyi ortaklığa kabul etmek zorundadır. Yeni ortak noter huzurunda ortaklığını yeni ortağa devir eder. Devir işleminden sonra, kooperatif yönetim kuruluna başvurmak zorundadırlar. Bu başvuru ayrı ayrı olabileceği gibi birlikte de yapılabilir
Ortaklığı devir alacak kimsenin kooperatif hakkında araştırma yaparak, devredecek kimsenin gerçekten kooperatifin ortağı olup olmadığını, ortaklık şartlarını taşıyıp taşımadığını, kooperatife borcunun bulunup bulunmadığını araştırması yararına olacaktır. Çünkü devir, tüm hak ve yükümlülükleri içerir. Devralan kişi, devreden kişinin tüm hakkına sahip olduğu gibi onun yükümlülüklerini de üstlenir.

2.4. Ortaklıktan Çıkarılma ve İtiraz: Bir ortağın ortaklıktan çıkarılmasını gerektirecek hususlar kooperatif ana sözleşmesinde açıkça belirtilmelidir. Ana sözleşmede açıkça belirtilmeyen nedenlerden dolayı kişiler ortaklıktan çıkarılamazlar. Ortak, girişte aranılan şartları sonradan kaybederse, giriş koşullarını taşımadığı halde hileli giriş yaptığı sonradan anlaşıldığında ortaklıktan çıkarılabilir. Ortaklıktan çıkarılma teklifini yönetim kurulu genel kurula sunar ve genel kurul ortaklıktan çıkarılmaya veya ortaklığın devamına karar verir. Ana sözleşmede yönetim kurulu bu konuda yetkilendirilebilir.
Ortaklıktan çıkarılma kararı, ana sözleşmede yer alan çıkarılma gerekçesiyle birlikte, kararı genel kurul vermişse, genel kurul karar defterine, yönetim kurulu vermişse yönetim kurulu karar defterine yazılır. Ayrıca çıkarılma kararı ortaklar defterine de yazılır. Çıkarılma kararının bir örneği çıkarılmanın genel kurul veya yönetim kurulu tarafından onaylandığı tarihten itibaren on gün içinde, çıkarılan ortağa tebliğ edilmek üzere notere verilir.

3. Ortaklığın Sona Ermesiyle Hesap Kesme: Ortakların hesap kesiminde hangi kalemlerden pay alacağı açıkça belirtilir. Ödeme sözleşmeye göre hesaplanır. Çıkan veya çıkarılan ortakların talep ettikleri haklar, ortağın ayrıldığı yılın sonunda genel kurulca onaylanmış bilançosuna göre, hesaplanır. Bunun için ayrıca bir bilanço düzenlemeye gerek yoktur. Ortağın bilançodaki olumlu gelir-gider farkında hesaplanan payı, iadesi gereken sermayesi (yedek akçeler ortaklara iade edilmez.), varsa faizi toplanır. Geçmiş yıl bilançosundan payına düşen zarar toplanan tutardan düşüldükten sonra ortağa ödeme yapılır.

Kooperatiften çıkan ortaktan tazminat istenmesi veya ortağın ihraç edilmesi, ortağın kooperatif varlığı üzerinde hak talep etmesine engel değildir. Böyle durumlarda istenen haktan tazminat düşülür ve kalan tutar hak sahibine ödenir. Hesap kesimi yapılan ortağın alacağı genel kurul kararı ile üç yılı aşmamak üzere ertelenebilir. Bu halde ortak, üç yıl geçmeden alacaklarının iadesi için dava bile açamaz.

Ödemenin erteleme kararının genel kurulca verilmiş olması gerekir. Yönetim kurulunca böyle bir kararın alınması veya genel kurulun bu kararı alma yetkisini yönetim kuruluna devretmesi mümkün değildir. Çıkan veya çıkarılan ortaklarla mirasçılarının alacak ve hakları, bunları isteyebilecekleri günden başlayarak beş yılı geçmekle zaman aşımına uğrar.

Kooperatifler