1. Bağ-kur Primleri: Giriş keseneği, aylık sigorta primi, sağlık primi ve basamak yükseltme farkı şeklinde sigortalılar tarafından ödenen paralar prim olarak isimlendirilir. Sigortalı, primlerini zamanında bağlı bulunduğu BAĞ-KUR il müdürlüklerine ödemek zorundadır.
2. Primlerin Hesabı: Primlerin hesabında her basamağın karşısındaki gelir tutarı dikkate alınır. Kanuna göre prim basamaklarının gösterdiği gelir tutarı sektörlere göre özellik göstermektedir.
2.1. Bağımsız Esnaf ve Ticaret Erbabında Gelir Basamakları: Prim basamakları ve gelir tutarları bağımsız çalışanlar için farklılık göstermektedir. Buna göre esnaf, her türlü şirket ortakları ve ticaret erbapları için aşağıdaki tablo dikkate alınarak primler hesaplanır. 1479 sayılı Kanuna göre basamaklar için aşağıdaki gelir basamakları üzerinden çeşitli oranlarda alınarak hesaplanır. Gelir basamaklarından alınacak yüzdeler şöyledir:
- Aylık Sigorta Primi = Gelir Basamağı x 0.20
- Aylık Sağlık Primi (1 ile 8. basamak için) = 8. Basamak Gelir Tutarı x 0.20
- Aylık Sağlık Primi (8. den sonraki basamaklar için) = Bas. Gelir Tutarı x 0.20
- Basamak Yükseltme Farkı = Yükselinen basamağın Gelir Tutarı - Önceki Basamağın Gelir Tutarı
- Giriş Keseneği = Basamak Gelir Tutarı x 0.25 Olarak hesaplanmaktadır.
2.2. Bağımsız Çiftçilerde Gelir Basamakları: Çiftçiler Bağ-Kur’a üye olduklarında primleri hesaplanırken aşağıdaki tablo dikkate alınacaktır. Gelir basamaklarından alınacak yüzdeler şöyledir:
Aylık Prim = Katsayı x Gösterge x 0.20
Sağlık Primi (1 ile 6. basamak için)= 6. Basamak Gösterge Tutarı x 0.20
Sağlık Primi (7. basamak ve sonrası için) = Basamak Gösterge Tutarı x 0.20
Toplam Prim = Aylık Prim + Sağlık Primi
2.3. Sosyal Güvenlik Destekleme Primi Gelir Basamakları: 2003 yılında başlatılan uygulamaya göre emekli olupta başka bir iş yapmaya başlayanlar da prim ödemek zorundadırlar. (1479 sayılı Kanunun Ek-20 nci maddesi ile; Diğer Sosyal Güvenlik Kanunlarına göre, yaşlılık ve malüllük aylığı bağlananlardan, 24. maddenin (I) numaralı bendinde belirtilen kapsamda çalışmaya başlayanlar). Çalışmaya başladıkları ayı takip eden aybaşından itibaren çalışmalarının sona erdiği ay dâhil Kanunun 12 nci gelir basamağının %10 oranında destek primi öderler. Sosyal güvenlik destek primi ödemesi gerekenlerden gerçek ve basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar ise mükellefiyetin başladığı tarihi takip eden aybaşından itibaren 3 ay içinde Kuruma yazılı başvurmak zorundadırlar.
3. Primlerin Ödenmesi: Yukarıda belirtildiği gibi hesaplanan her ayın primi o ayın sonuna kadar Bağ-Kur veznesine veya anlaşmalı bankalara ödenmesi gerekir. Ayın son gününün tatile rastlaması durumunda takip eden ilk iş günü içinde prim tutarının ödenmesi gerekir. Ödemelerde posta çeki de kullanılabilir.
Primlerin zamanında ödenmemesi durumunda, ilk ay için %10, takip eden aylar için %5 oranında gecikme cezası uygulanır. 1479 sayılı Kanun’a göre BAĞ-KUR’da hizmetlerin yürütülmesini sağlayan en önemli kaynak, prim ve prime ilişkin gelirlerdir. Bu nedenle, Kurum hizmetlerinin istenen düzeyde yerine getirilebilmesi primlerin düzenli olarak ödenmesine bağlıdır.
4. Giriş Keseneği: Sigortalının ödeyeceği giriş keseneği, ilk aya ait prim ile yükseltme primi, yükselmenin geçerli olduğu ayın primi ile aynı sürede ödenir. Primler tam ay üzerinden hesaplanır. Bu hesaplama: Giriş Keseneği = Basamak Gelir Tutarı x 0.25 şeklindedir.
5. Basamak Yükseltme Primi: BAĞ-KUR sigortalısının bulunduğu basamak ile yükseleceği basamağın kat sayı gösterge çarpanları arasındaki fark basamak yükseltme primidir. Tablo I’ de yer almaktadır. BAĞ-KUR sigortalıları, seçtikleri basamağa göre hesaplanacak olan prim borçlarını ait olduğu ayın sonuna kadar Kurum’a ödemek zorundadır. Süresi içinde ödenmeyen prim borçlarına gecikme zammı uygulanır.
6. Sağlık Sigortası İşlemleri: 1479 ve 2926 sayılı kanunlar gereğince,
- Sigortalı olanlar ile yaşlılık ve malullük aylığı almakta olanlar
- Ölüm aylığı alanlardan belli oranlar
Belirli oranlarda sağlık sigortası primi alınmak suretiyle sağlık hizmetlerinden faydalanabilirler. Yukarıdaki kişilerin eşleri, bakmakla yükümlü olduğu çocukları, ana ve babaları da sağlık yardımından aşağıdaki şartlar dahilinde faydalanabilirler.
- İlk defa sigortalı olanların en az 8 aylık sağlık sigortası primi ödemeleri,
- Sigortalının sağlık ve sigorta prim borcunun bulunmaması, gerekir.
Çocuklar eğitim görüyorsa orta öğretimde 20, yüksek öğrenimde 25 yaşına kadar görmüyorsa 18 yaşına kadar bu hizmetten faydalanabilir. Ana ve babalar ise ölünceye kadar sağlık hizmeti alabilir. Bağ-Kur sigortalısı olarak sağlık yardımı kapsamına girenlerin eş, çocuk, ana ve babalarının ayrıca, Bağ-Kur kanunu kapsamına girmeleri halinde bunlardan da sağlık sigortası primi alınacaktır. 04.10.2000 tarihinden itibaren isteğe bağlı sigortalı olanlar ile bu tarihten önce herhangi bir sebeple sağlık sigortası kapsamında prim ödemeyen isteğe bağlı sigortalılar sağlık sigortası kapsamına alınmaz.
6.1. Sağlık Karnesi İşlemleri: Sigortalının sağlık karnesi alabilmesi için aşağıdaki belgeleri kuruma vermesi gerekir.
-
Başvurma dilekçesi,
-
Bağımsız çalıştığının devam ettiğine dair belge,
-
Vukuatlı nüfus kayıt örneği,
-
18 yaşını doldurmuş ve öğrenimde bulunan çocuklar için öğrenim belgesi ve sosyal güvenlik kurumları kayıtları,
-
Sigortalının ana, baba ve 18 yaşını geçmiş evli olmayan kız çocukları için,
-
Muhtardan alınan muhtaçlık belgesi,
-
Sosyal güvenlik kurumları kaytılrarı,
-
2022’ye aylık alıp almadıklarına dair belge,
-
Sigortalıdan alınacak taahhütname istenir.
Yukarıdaki şartlar ile alınan sağlık karenisinin her yıl vize edilmesi gerekir. Böylece sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişilerin durumu yeniden gözden geçirilmiş olur. Alınan sağlık karnesi ile sağlık kurum ve kuruluşlarından muayene ve tedavi ettirilmesi ile gerekli ilaç vs. sağlanmış olur.