İHRACAT

- Sanayi ürünlerinin taraflar arasında (Türkiye ile AB üyesi ülkeler arasında) serbest dolaşımı öngörülmektedir.
- AB kaynaklı sanayi ürünlerinin ithalatında uygulanan Gümrük Vergileri, eş etkili vergiler ve Toplu Konut Fonu kaldırılmıştır.
- Üçüncü ülkelerden sanayi ürünleri ithalatında topluluk tarafından Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) uygulanmaktadır.
- İşlenmiş tarım ürünleri de Gümrük Birliği kapsamında yer almaktadır. Söz konusu ürünlerin ithalatında, topluluk sistemi ile uyumlu olarak oluşturulan yeni mevzuat çerçevesinde, gümrük vergisi ve toplu konut fonu (tarım payı) bütün ülkeler kaynaklı ürünler için uygulanırken, gümrük vergisi oranı (sanayi payı) sadece üçüncü ülkeler menşeli ürünlerde uygulanmaktadır.
- Tarım ürünlerinin serbest dolaşımının sağlanması, Türkiye’nin, topluluğun ortak tarım politikasına uyumu ertesinde mümkün olabilecektir. Avrupa Birliği’ne yönelik tarım ürünleri ihracatında EUR.1 belgesi düzenlenmektedir.

4.1.2. Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) Kapsamında Yapılacak İhracat: Serbest ticaret anlaşmaları, karşılıklı ticaretin gelişmesi ve buna bağlı olarak taraflar arasında adil bir rekabet şartlarının meydana getirilmesi, ikili ilişkilerin daha iyi düzeylere çıkarılması, karşılıklı ekonomik çıkarların kollanması ve yerel ya da küresel anlamda ekonomik faaliyetlerin sistematik olarak düzenlenmesini sağlamak amacıyla yapılır. Serbest Ticaret Anlaşmalarının amaçlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- AB’nin ortak ticaret politikasına uyum,
- İhracatın ülke ve madde bazında çeşitlendirilmesi,
- Anlaşma imzalanan ülke pazarında diğer tercihli ülkeler ile eşit koşullara sahip olunması,
- Girdi maliyetlerinin düşmesinin ortaya çıkaracağı rekabet avantajı,
- Avrupa menşe kümülasyonuna dahil olmak ve bu kapsamda ortaya çıkacak yeni ticaret imkanlarından yararlanmak.

4.1.3. Genel Preferanslar Sistemi (GSP) Kapsamında Türkiye’ye Taviz Tanıyan Ülkelere İhracat: Genişletilmiş Preferanslar Sistemi; gelişmekte olan ülkelerin bazı ihraç mallarına gelişmiş ülkeler tarafından karşılıksız ve ayırım gözetmeksizin imtiyaz (ayrıcalık) tanınmasına olanak sağlayan bir düzenlemedir. Tavizlerden yararlanılması için ihracatın ilgili ülkelerden birine yapılması ve ürünün o ülkenin taviz tanıdığı GSP listesinde yer alması gerekmektedir. Genel Preferanslar Sisteminin sağladığı tavizli gümrük oranlarından yararlanılması için preferans tanıyan ülkelere yapılacak ihracatta, FORM A adı altında Özel Menşe Şahadetnamesi düzenlenir. Bu belge; Rusya, Japonya, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda, Ukrayna, Kazakistan, Gürcistan, Özbekistan ve A. B. D. gibi ülkeler için düzenlenmektedir. Belgenin tanımında aranacak en önemli konu menşe kriteridir. Dört nüsha olarak eksiksiz ve usulüne uygun olarak doldurulan özel menşe şahadetnameleri odalarca beyan tasdiki işlemine tabi olmaktadır. Odalarca düzenlenmesinden sonra bir yazı ekinde Dış Ticaret Müsteşarlığı’na ve Bölge Müdürlüğüne gönderilmektedir. Buralardan da alınan onaydan sonra iki örneği ihracatçıya geri verilmektedir.

4.2. İhracat Şekline Göre İşlemler: Türkiye'nin İhracat Rejimi Kararı ve buna bağlı diğer mevzuatlarda ihracat üç grup altında ele alınır:
- Kayda bağlı ihracat
- Özelliği olan ihracat
- Özelliği olmayan ihracat

İhracat ya da ihracat için üretim yapan firmalar yapacakları ihracatın bu gruplardan hangisinde yer aldığını bilmeleri gerekir. Yapılacak bir ihracatın bu gruplardan hangisinde yer alacağı ise aşağıdaki hususlardan biri ya da birkaçı tarafından belirlenir:
- İhraç edilecek malın cinsi,
- İhracatın yapılacağı ülke,
- Kararlaştırılan ödeme şekli,
- Kararlaştırılan ticaret şekli.

4.2.1. Kayda Bağlı İhracat: Bazı malların ihracatındaki gelişmelerin hükümet makamları (Dış Ticaret Müsteşarlığı) tarafından yakından takip edilmesi gerekir. Bunun nedenlerini şöyle sıralayabiliriz:
- Takip konusu malların ticaret politikaları açısından taşıdığı stratejik önem,
- Uluslararası anlaşmalar dolayısıyla Türkiye'nin yükümlülüklerini ne ölçüde yerine getirdiğini takip etmek,
- Türk firmalarının ticari menfaatlerini daha etkin koruyabilmek.

Kayda Bağlı İhracat Listesi kapsamında yer alan malların ihracatında ihracatçılar, gümrük beyannamesi ile birlikte kayıt için ilgili ihracatçı birliklerine müracaat etmektedir. Birlikler onayladıkları gümrük beyannamelerine kayıt meşruhatı düşerek, gümrük idarelerine tevdi edilmek üzere ihracatçıya vermektedir. İhracatçılar, birliklerce kayıt meşruhatı düşülerek onaylanmış gümrük beyannamesi ile birlikte 90 gün içinde ihracatın yapılacağı gümrük idaresine müracaat etmelidirler. Ancak, ülkemiz ihraç ürünlerine miktar kısıtlaması uygulayan ülkelere yapılan, kısıtlama kapsamındaki maddelerin ihracına ait kayıtların süresi Müsteşarlık (DTM) tarafından belirlenmektedir.

4.2.2. Özelliği Olan İhracat: Bazı ihracat işlemleri, ihracat bedeli dövizlerin yurda getirilmesi ve ticari operasyonların yapılışı açısından önem taşır.

4.2.3. Özelliği Olmayan İhracat: Kayda bağlı olmayan ve özelliği olan ihracat dışında kalan işlemler özelliği olmayan ihracat sayılmaktadır. Herhangi bir Türk firması herhangi bir kısıtlamaya tabi olmayan bir ürünü, kısıtlamaya tabi olmayan bir ülkeye, Merkez Bankasınca konvertibl (ulusal para cinsine kolayca çevrilebilen) addedilen bir para ile peşin döviz, mal mukabili, vesaik mukabili veya akreditifli ödeme şekillerinden biri ile yurt dışına gönderdiği zaman özelliği olmayan bir ihracat yapmış olur. Özelliği olmayan ihracat, bu kapsamda yapılan ihracatın önemsiz olduğu anlamına gelmemeli. Aksine özelliği olmayan ihracat toplam ihracatın çok büyük bir oranını oluşturur. ‘Özelliği olmayan’ ifadesinin seçilmesi, ihracat formaliteleri açısından yeknesak (tek düze) kuralların dışında başka bir formalite gerektirmeyen ihracat işlemlerini ifade etmek için kullanılıyor.

4.3. İhraç Edilecek Ürüne Göre İşlemler: İhraç edilecek ürüne göre alınması gereken izinler ve düzenlenecek belgeler değişiklik göstermektedir. Modülümüzün bu bölümünde ihracatı ön izne bağlı ve ihracatı yasak olan malları verdikten sonra dış ticarette hangi izin ve belgelerin hangi kurum ve kuruluştan alınacağı tablo halinde verilecektir.

4.3.1. İhracatı Ön İzne Bağlı Ürünler: Bazı malların ihracı, uluslararası anlaşmalar veya madde politikaları açısından bu mallarla ilgili kurumların ön iznine tabidir. Söz konusu malları ihraç etmeyi düşünen kuruluşların, ihracattan önce gerekli ön izni almaları gerekiyor. Bu malların kayda bağlı, özelliği olan veya olmayan ihracat kapsamında ihraç ediliyor olması ihracatla ilgili ön izin gereksinimini ortadan kaldırmaz. İhracı ön izne bağlı olan mallar ve ön izini vermekle yetkili olan kuruluşlar ise şunlardır:

- Harp, silah ve mühimmatı (Spor ve av tüfekleri hariç): Milli Savunma Bakanlığı
- Afyon ve haşhaş kellesi: Sağlık Bakanlığı
- Uyuşturucu maddeler: Sağlık Bakanlığı
- Tehlikeli atıklar: Çevre Bakanlığı
- Yaban domuzu, kurt, çakal, tilki, sansar, porsuk ile yılanlar, kaplumbağa ve kertenkelelerin canlı ve cansız halde ve bunların tanınabilir parçaları ile bunlardan mamul konfeksiyon: Orman Bakanlığı
- Gübreler (Kimyevi gübreler hariç): Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı
- Tohumlar (Orman ağacı tohumları hariç): Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı
- Su ürünlerinden su ürünleri avcılığını düzenleyen esaslar çerçevesinde avlanması yasak olan cins ve nitelikteki su ürünleri (sülükler dâhil): Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı
- Yem Kanunu kapsamına giren yemler: Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı
- Zirai mücadele ilaç ve aletleri: Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı
- Veteriner ilaçları: Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı
- İhracat amacıyla doğadan elde edilmesi kontenjanla veya başka herhangi bir kayıtla sınırlandırılan doğal çiçek soğanları: Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı
- Damızlık büyük ve küçükbaş hayvan: Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı
- Şeker: Türkiye Şeker Fabrikası Genel Müdürlüğü

4.3.2. İhracatı Yasak Olan Mallar: Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalar ve madde politikalarının bir gereği olarak, bazı malların ihracı yasaktır. Bu maddelere zaman zaman yenisi eklenebileceği gibi, bazı kalemlerin de zaman içerisinde buradan çıkartılması söz konusudur:
- Kültür ve tabiat varlıkları,
- Hint keneviri,
- Tütün tohumu ve fidesi,
- Tiftik keçisi,
- İhracı izne bağlı mallar listesinde yer alan türler hariç bütün av ve yaban hayvanları (canlı ve cansız olarak ve tanınabilir en küçük parçaları ile bunlardan mamul konfeksiyon),
- Ceviz, dut, kiraz, armut, erik, porsuk, dışbudak, karaağaç ve ıhlamur adlı ağaç türlerinin kütük, tomruk, kereste, kalas ve taslak olarak ihracı,
- Ozon Tabakasının Korunmasına Dair Viyana Sözleşmesi ile bu sözleşmeye ait protokoller ve değişiklikler kapsamındaki ihracat,
- İhracatı yasak olan doğal çiçek soğanları,
- Odun ve odun kömürü,
- Sığla (Bir ağaç türü),
- Yalankoz (Bir tür ağaç),
- Datça hurması (Phoenix the ophrasti crenter),
- Zeytin, incir, fındık, Antep fıstığı, asma (sultani çekirdeksiz) fidanları.

sayfa 2

<<<<< önceki sayfa

İthalat - ihracat