İnşaat işletmeleri, bir gerçek kişi tarafından şahıs işletmesi olarak kurulabileceği gibi, bir şirket olarak ta kurulabilirler. Genellikle faaliyet gösteren inşaat işletmelerinin çoğu limited veya anonim şirket olarak kurulmaktadırlar.
1. Ana Sözleşmenin Hazırlanması: Limited şirketler en az 2, anonim şirketler ise en az 5 ortakla kurulur. Bir şirketin kurulması için yapılacak ilk iş, kurulacak olan şirketin türüne göre ihtiyaç duyulan en az ortak sayısının bir araya gelmesi ve şirket ana sözleşmesinin hazırlanmasıdır. TTK’ ya göre bir ana sözleşmede maddeler halinde yer alması gereken hususlar şunlardır.
1.1. Kurucular: Hazırlanacak olan ana sözleşmede kurucu ortakların ad, soyadları, tabiiyetleri ve açık adresleri belirtilir. Eğer kurucu ortaklar arasında tüzel kişi varsa bu tüzel kişi ortakların unvanlarında belirtilmesi gerekir. Kurucu ortaklar arasında yer almak isteyen tüzel kişilerin yeni kurulacak olan şirkete kurucu ortak olmak istediklerini açıkça belirten bir karar almaları (bu karar limited şirketlerde ortaklar kurulunda, anonim şirketlerde ise yönetim kurulunda alınmalıdır), ve bu kararı ana sözleşme hazırlanmadan önce notere tasdik ettirmeleri gerekir.
1.2. Ticaret Ünvanı: Türk Ticaret Kanunu’nun 41. maddesine göre her tacir:
- Bir ticaret ünvanı belirlemeli,
- Ticari işletmesi ile ilgili tüm işlemlerde bu unvanı kullanmalı,
- İşletmesi ile ilgili senet ve diğer tüm evrakları bu unvan ile imzalamalı,
- Ünvanı, işletmenin giriş cephesine herkes tarafından görülebilecek bir yere asmalıdır.
Sermaye şirketleri ticaret unvanı serbestçe belirleyebilir. Ancak belirledikleri ticaret ünvanı içerisinde şirketin faaliyet konusunun ve şirketin türünü gösteren ibarenin yer alması zorunludur. İşletmeler, ticaret ünvanlarında yer almayan bir alanda faaliyet gösteremezler. Faaliyet gösterecekleri alanları ticaret ünvanlarına ekletmek zorunda kalırlar. Bu tür bir olumsuzlukla karşılaşmamak için, uygulamada şirketler ticaret ünvanlarına, esas faaliyet konularının dışında diğer faaliyet konularını da eklerler. Böylelikle, diğer faaliyet konuları ile ilgili bir iş yapmak istediklerinde veya iş değişikliği yapıldığında ticaret ünvanının değiştirilmesi gerekmez.
1.3. Kanuni Merkez ve Şubeler: Ana sözleşmede şirketin merkezinin posta adresi açık bir şekilde belirtilmelidir. Aynı merkezde adres değişikliği yapılması durumunda ana sözleşmenin değiştirilmesi gerekmez, ancak merkezin değiştirilmesi halinde bu durumun ana sözleşmede de değiştirilmesi gerekir. Örneğin şirketin merkezi İstanbul’da ise ve merkez İstanbul içinde başka bir yere taşınmışsa bu durumda ana sözleşmenin değiştirilmesi gerekmez. Merkez İstanbul’dan Ankara’ya taşınmış ise ana sözleşmenin değiştirilerek, şirket merkezi Ankara olarak düzeltilmelidir. Ana sözleşmede şirket merkezi yanında varsa şubeleri de belirtilmelidir.
1.4. Faaliyet Konusu: TTK’nın 271. maddesi uyarınca, şirketin faaliyet konusu ana sözleşmede maddeler halinde ve açıkça belirtilmelidir. Ticaret işletmeleri ( bir malı alıp, üzerinde herhangi bir değişiklik yapmadan satan işletmeler), ticaret ünvanlarında “ticaret”, “pazarlama”, “dış ticaret” gibi ibarelere yer vermek şartıyla çeşitli faaliyet konularını, genel tanımlarla veya açıkça belirterek ana sözleşmede gösterebilirler. Örneğin; cari mevzuat çerçevesinde her türlü malın ihracı, ithali, ticareti, pazarlamasını yapmak şeklinde faaliyet konusunu genel tanımlarla belirleyebileceği gibi, gıda, tarım, tekstil, inşaat malzemeleri v.s malların ihracı, ithali ve pazarlamasını yapmak şeklinde açıkça da belirtebilirler.
Üretim işletmeleri de (ihtiyaçları gidermek için kullanılan mal ve hizmetlerin üretimi faaliyeti ile uğraşan işletmeler ), ticaret ünvanlarında belirtmek şartıyla, ana sözleşmelerine birden fazla faaliyet konusu yazabilirler.
1.5. Şirketin Süresi: Şirketin süresi ana sözleşmede açık bir şekilde belirtilmelidir. Eğer şirket için bir süre öngörülmüyorsa “şirketin süresi süresizdir” şeklinde bir ibare ile belirtilmelidir. Unutulmamalıdır ki limited şirketler süresiz olamazlar. Ana sözleşmede belirtilen süre yapılacak bir ana sözleşme değişikliği ile uzatılabilir.
1.6. Sermaye: Şirketlerin en az sermaye miktarları arttırılarak Anonim şirketlerde 50.000 YTL, Limited Şirketlerde ise 5.000 YTL’ye çıkartılmıştır. Bu tutarlar bazı alanlarda faaliyet gösteren şirketler için farklı olarak belirlenmiştir.
TTK’nın 139. maddesine göre sermaye olarak koyulabilecek kıymetler şunlardır:
- Para, alacak, kıymetli evrak ve menkul eşyalar,
- Her nevi gayrimenkullar,
- Menkul ve gayrimenkul mallardan faydalanma ve kullanma hakları,
- Ticari işletmeler,
- Telif hakları, maden ruhsatnameleri gibi iktisadi değerleri olan haklar,
- İmtiyaz ve ihtira beratları (yeni bir şey bulana icat edene, bulduğu şeyden bir süre sadece kendisinin faydalanması için Devletçe verilen belge) ve alâmetifarika (marka) ruhsatnameleri gibi sınaî haklar.
1.7. Kuruculara Sağlanacak Menfaatler: Şirket kurucularının, şirketin kuruluşu esnasında sarf ettikleri emeğe karşılık, elde edilen hâsıladan yedek akçe ve pay sahiplerine %5 temettü (kâr payı) ayrıldıktan sonra kalanın %10 ‘u kendilerine tahsis edilebilir. Böyle bir durum söz konusu ise ana sözleşmede açıkça belirtilmelidir.
1.8. İlanlar: Kurulacak şirket ile ilgili ilanların nasıl yapılacağı (posta, gazete v.s) ana sözleşmede belirtilmeli ve yapılacak ilanlarda bu hükme uyulmalıdır.
1.9. Hesap Dönemi: Hesap dönemi normal koşullarda bir takvim yılıdır. 1 Ocakta başlar 31 Aralıkta sona erer. Ancak bazı işletmelerin hesap dönemi yapmış oldukları iş gereği Maliye Bakanlığı tarafından farklı iki tarih arası olarak belirlenebilir. Örneğin mevsimlik iş yapan işletmelerde hesap dönemi alışılagelmiş hesap dönemi dışında belirlenebilir. Ana sözleşmede hesap dönemi açık bir ifade ile belirtilmelidir.
1.10. Şirketin İdaresi: Şirketin kimler tarafından ve nasıl idare edileceği, ana sözleşmede açık olarak belirtilmelidir. Genelde bu görevi limited şirketlerde şirket müdürleri, anonim şirketlerde ise yönetim kurulu üstlenir.
1.11. Şirketin Temsili: Ana sözleşmede şirketin temsilini kim ya da kimlerin üstleneceği belirtilmelidir. Bu görev limited şirketlerde müdürlere, anonim şirketlerde yönetim kurullarına verilebileceği gibi dışardan da temsilci atanabilir. Bir limited şirketin ana sözleşmesinde bu durum “Şirketi müdürler temsil eder. Şirketi ilzam (bağlamak, mahkûm etmek) edecek imzalar ortaklar kurulu tarafından tespit, tescil ve ilan olunur. Şirket tarafından verilecek bütün belgelerin ve yapılacak sözleşmelerin geçerli olabilmesi için bunların şirket ünvanı altında ve temsil ve ilzama yetkili kişilerin imzasını taşıması gerekir.” şeklinde belirtilebilir.
1.12. Müdürlerin Değiştirilmesi: Söz konusu bir limited şirket ise, ihtiyaç duyulduğunda müdürlerin nasıl değiştirilebileceği ana sözleşmede belirtilmelidir. Örneğin “Müdürler görev süresi dolmadan, şirketin ödenmiş esas sermayesinin üçte ikisini (veya yarıdan bir fazlasını) temsil eden ortakların kararıyla değiştirilebilir.” şeklinde bir hüküm ana sözleşmeye konabilir.
1.13. Denetçiler: Anonim şirketlerde üç organ bulunur. Bunlar genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kuruludur. Limited şirketlerde ise bu organlar yer almaz. Bunların yerine şirket ortaklarının oluşturduğu ortaklar kurulu yer alır. Dolayısıyla denetçiler anonim şirketlerde söz konusu olduğu için hazırlanan ana sözleşme bir anonim şirkete ait ise şirketi denetleme yetkisi verilecek kişilerin belirtilmesi gerekir.
1.14. Genel Kurul: Yukarıdaki maddede de belirttiğimiz gibi genel kurul anonim şirketlerde bulunur. Anonim şirket ana sözleşmeleri hazırlanırken:
- Genel kurulların toplantıya daveti,
- Toplantı zamanı,
- Oy verme şekli ve vekil tayini,
- Müzakerelerin yapılma tarzı ve oranlar hakkında gerekli açıklamalara yer verilmelidir.
1.15. Komiser Bulundurulması: Anonim şirket genel kurullarında, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı komiserinin bulunması zorunludur. Ayrıca toplantı zabıtlarının ilgililerle birlikte komiser tarafından imza edilmesi gerekir. Anonim şirket ana sözleşmeleri hazırlanırken bu duruma ilişkin hükmün ana sözleşmede yer alması gerekir.
1.16. Karın Tevzii (Dağıtma, Bölüştürme): Şirket ana sözleşmesinde ortaya çıkacak karın dağıtımının nasıl yapılacağı detaylı olarak belirtilmelidir.
1.17. İhtiyat Akçesi: TTK hükümlerine göre, limited ve anonim şirketlerde elde edilen dönem karından öncelikle yedek akçeler ayrılır. Ayrılacak bu yedek akçelerle ilgili hususların ana sözleşme de açıkça belirtilmesi gerekir.
1.18. Kanuni Hükümler: Ana sözleşmede yer almayan hususlar hakkında Türk Ticaret Kanunu’nun hükümlerinin uygulanacağının düzenlenecek ana sözleşmede yer alması gerekir. Bunun için ana sözleşmede “Kanuni Hükümler” başlıklı bir madde açılarak bu durum bu madde içerisinde belirtilir.
1.19. Kurucuların İmzası: Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda hazırlanan ana sözleşmeyi, kurucu ortaklar isimlerini yazarak imzalarlar. İmzalanan ana sözleşme yeteri kadar (8–10 adet) çoğaltılıp, notere götürülür ve tasdik ettirilir. Notere tasdik için verilen ücrete ait makbuz, kuruluş gideri olarak kaydedileceğinden saklanır.
sayfa 1
sonraki sayfa >>>>>
