Özel inşaat işletmeleri birer üretim işletmesidir. İşletmeler, üretim giderlerini kendi nam ve hesaplarına yapmakta ve inşa ettikleri yapıları satmaktadırlar.
Bunun dışında inşaat taahhüt işletmeleri, faaliyetleri yönünden üretim işletmesi gibi görünselerde hizmet işletmesi sayılırlar, çünkü:
- Kendi istedikleri değil müşterilerinin istediği yapıyı inşa etmektedir.
- İnşa edilecek yapı için gerekli girdileri yapacakları sözleşmeye göre bizzat temin etseler bile tedarik işlemi kendi namlarına fakat sonuçta müşteri hesabına olacaktır.
- Faaliyet karı, önceden sözleşme ile belli edilmiş bedel içinde yer almaktadır.
- İnşa edilen yapının pazarlanması için çaba gösterilmez.
Hem özel inşaat işletmeleri, hem de inşaat taahhüt işletmeleri, kanunda belirtilen hadleri aştıkları durumlarda 7/A sistemini; aşamadıkları durumda ise 7/B sistemine göre kayıtlarını tutacaklardır.
7/ A Seçeneğini kullanan öel inşaat işletmeleri, maliyet giderlerini 710, 720, 730 nulu hesaplara kaydederken; aynı sistemi kullanan inşaat taahhüt işletmeleri maliyet giderlerini 740 no'lu hesaba kaydedeceklerdir. Bu açıklamalara göre her iki türdeki inşaat işletmelerinin Tekdüzen Hesap Planın da kullanacakları hesaplar aşağıdaki gibi olacaktır.
| Kullanılacak Gider Hesapları |
Özel İnşaat İşletmeleri | İnşaat Taahhüt İşletmeleri |
| 7/A Sistemi Uygulayan | 710, 720, 730, 750, 760, 770, 780 | 740, 750, 760, 770, 780 |
| 7/B Sistemi Uygulayan | 791, 792, 793, 794, 795, 796, 797, 798, 799 | |
Avans İşlemleri:
159 Verilen Sipariş Avansları: Üçüncü şahıslara mal ya da hizmet karşılığı yapılan ödemelerde 159 verilen sipariş avansları hesabı borçlandırılır, mal veya hizmet tesliminde ise hesap alacalandırılarak kapatılır.
Örnek: HG işletmesi yapmakta olduğu X inşaatında kullanmak üzere satın alacağı danışmanlık gideri için sözleşmede belirlenmiş 3.000 TL + KDV’nin %25 ini avans olarak vermiştir.
Avansın Verilmesi:
| Mad. No | AÇIKLAMA | BORÇ | ALACAK |
| 1 | .../... 159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı 100 Kasa Hesabı Avans verilmesi |
750 |
750 |
Sözleşmenin bitiminde verilen avans düşüldükten ve yasal kesintiler ve KDV hesaplandıktan sonra kalan kısım 3. şahsa ödenmiştir.
Avansın Kapatılması:
| Mad. No | AÇIKLAMA | BORÇ | ALACAK |
| 1 | .../... 740 Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı 100 Kasa Hesabı Avansın kapatılması |
3.000 |
|
195 İş Avansları: İşletme adına mal ve hizmet satın alacak, işletme adına bir kısım gider ve ödemeleri yapacak personel e personel dışındaki kişilere verilen iş avanslarının izlendiği hesaptır. Avans verildiğinde bu hesaba borç; avans alanın ibraz ettiği harcama veya ödeme belgelerine dayanılarak ilgili hesapların borcu karşılığında, bu hesaba alacak kaydedilir.
Örnek: HG işletmesi iş makinesi şoförüne akaryakıt gideri olarak kullanmak üzere 1.600 TL ödeme yapmıştır. İş makinesi şoförü akaryakıt gideri olarak KDV dahil 1.180 TL fatura ibraz edip kalan kısmı nakden işletmeye ödemiştir.
Avansın Verilmesi:
| Mad. No | AÇIKLAMA | BORÇ | ALACAK |
| 1 | .../... 195 İş Avansları Hesabı 100 Kasa Hesabı Avans verilmesi |
1.600 |
1.600 |
Avansın Kapatılması:
| Mad. No | AÇIKLAMA | BORÇ | ALACAK |
| 1 | .../... 740 Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı 195 İş Avansları Hesabı Avansın kapatılması |
1.000 |
|
196 Personel Avansları: Personel ve işçilere maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben önceden ödenen avansların izlendiği hesaptır. Yapılan ödemeler bu hesaba borç; nakden iadeler ile istihkaklardan kesilen tutarlar ve tevdi edilen belgeler tutarı alacak kaydedilir.
Örnek: HG işletmesi işletme çalışanı X'in Ocak 2006 maaşına mahsuben 420 TL avans ödenmiştir. Çalışanın net ücreti 1.433 TL olarak hesaplanmış ve avans düşüldükten sonra kalan tutar çalışana nakit olarak ödenmiştir.
Avansın Verilmesi:
| Mad. No | AÇIKLAMA | BORÇ | ALACAK |
| 1 | .../... 196 Personel Avansları Hesabı 100 Kasa Hesabı Avans verilmesi |
420 |
4200 |
Ücretin Ödenmesi ve Avansın Kapatılması:
| Mad. No | AÇIKLAMA | BORÇ | ALACAK |
| 1 | .../... 335 Personele Borçlar Hesabı 196 Personel Avansları Hesabı Ücretin Ödenmesi ve Avansın Kapatılmas |
1.433 |
420 |
sayfa 1
sonraki sayfa >>>>>
