1. Reponun Tanımı: Finansal bir kurumun kurumsal veya bireysel yatırımcıya hazine bonosu, devlet tahvili gibi sabit getirili bir menkul kıymeti satması ve bu menkul kıymeti önceden belirlenen bir fiyattan ileri bir tarihte geri satın almak üzere anlaşma yapmasıdır.
2.1. Düz Repo: Bir menkul kıymeti belli bir tarihte, belli bir fiyattan geri almak taahhüdü ile satımını içeren bir işlemdir. Esas itibarıyla repoya konu olan menkul kıymetler teminat özelliği taşımakta olup kısa vadeli bir borç verme durumu söz konusu olmaktadır.
Repo, bir menkul kıymetin işlem başlangıç valöründen (geçerli işlem tarihi) satılıp bitiş valöründen geri alınmasını ifade etmektedir. Repo yapan taraf, parayı kullanan taraf olmakta ve geri alım taahüdü ile menkul kıymetin satımını yapmaktadır.
2.2. Ters Repo: Ters repo, bir menkul kıymetin işlem başlangıç valörüden alınıp bitiş valöründen geri satılması işlemidir. Ters repo yapan taraf, parayı kullandıran taraf olmakta ve geri satım taahüdü ile menkul kıymetin alımı yapılmaktadır. Düz repoda, menkul kıymetin geri alınmak üzere satılması söz konusu iken; ters repoda, repoya konu olan sermaye piyasası aracının geri satmak üzere satın alınması söz konusu olmaktadır. Yani burada repo işlemi, borç veren açısından tanımlanmaktadır. Menkul kıymeti alan kişi veya kurum borç vermiş olmakta aldığı kıymetleri anlaşmayla belirlenen tarihte faiziyle birlikte geri teslim etmektedir. Bu işlemde menkul kıymet, bir yandan asıl sahibinin portföyünden çıkmakta ve mülkiyeti ve/veya zilyetliği karşı tarafa geçmekte diğer yandan ise sözleşme vadesi boyunca kıymet teminat vasfını korumaktadır.
2.3. Gecelik Repo: Gecelik repo, gecelik işlemlerin yapılabildiği ülkelerde yaygın olarak kullanılan bir nakit yönetim yoludur. Gecelik repo işlemlerinde vade bir gündür. Bu tür repo işlemlerinde aksi kararlaştırılmadıkça valör aynı gündür ve nihai takas ertesi gün gerçekleştirilir. Eğer valör cuma günü ise teslimat pazartesi olmakla birlikte işlem yine gecelik repodur. Repo piyasasında en fazla ciroya sahip kalem, gecelik repodur.
2.4. Açık Repo: Belirsiz bir vade için yapılan işlemlere açık repo denir. Sözleşme herhangi bir tarihte taraflardan birisi veya her ikisi tarafından sona erdirilebilir. Ayrıca işleme konu olan kıymet ve nakit paranın günlük olarak değerleme yapılması suretiyle ayarlaması yapılabilir.
2.5. Fiktif (Karşılıksız) Repo: Bu repo işleminde esasen iki durum söz konusu olabilmektedir:
- Repo işlemine konu olan sermaye piyasası aracı, kıymeti satan tarafın portföyünde mevcut olmamasına rağmen işlem gerçekleştirilmektedir. Bu durumda el değiştiren kıymet değil, sadece kıymeti temsil eden makbuz ya da dekont olmaktadır.
- Aynı tutar ve tanımdaki menkul kıymet, birden fazla gerçek ya da tüzel kişiye birden fazla işlem yapılarak satılmakta ve böylece açığa satış durumu ortaya çıkmaktadır. Bu durumda işlemlerin bir tanesi gerçek, kalanlar ise hayali olarak gerçekleştirilmektedir.
Fiktif repo, yoğun olarak yapılması durumunda piyasa ve ekonomi için önemli sakıncalar taşımaktadır. Bu yönüyle karşılıksız para basmanın doğurabileceği olumsuz sonuçları içermektedir.
2.6. Sürekli Repo: Bu işlemde, ilk anlaşma tarihiyle belirlenen vade sonunda sözleşme taraflarından herhangi birinin ihbarı olmadıkça repo otomatik olarak yenilenmektedir. Bu repo türüne özellikle overnight ya da çok kısa vadeler üzerinden yapılan işlemlerde rastlanmaktadır.
2.7. Vadeye Kadar Repo: Bu repo türünde anlaşmada belirlenen vadenin bitim tarihi, repoya konu olan kıymetin faiz ya da kupon ödeme günüyle aynı olmaktadır. Bu işleme, daha çok portföylerinde yüksek getirili menkul kıymet bulunduran, fakat bu kıymetleri elden çıkarmadan getirisini elde etmek isteyen gerçek ya da tüzel kişiler başvurmaktadır.
2.8. Döviz Swapı Repoları: Bu işlemde, repoya konu kıymete benzer kalitede bir teminat söz konusudur. Vadeli (forward) döviz piyasası aracılığıyla yatırımcılar, herhangi bir yabancı para cinsinden yapılan işlemlerden avantaj sağlayabilmektedir.
2.9. Esnek Repo: Parayı borç veren yatırımcının, karşı tarafa paranın bir kısmını önceden anlaşılan vade ve koşullarda geri çekme hakkı karşılığında yine belli faiz oranından ödeme yapacağı konusunda esneklik veren işlemler esnek repo olarak adlandırılır. Yani bu işlemde yatırımcı, ödünç verdiği para açısından sahip olacağı likit imkân karşılığında belli bir faiz oranından ödeme yapabilmektedir.
