Menşe Şahadetnamesi Tanımı: Uluslararası ticarete konu olan ürünlerin menşeini belirten belgelerdir. İhracatı yapan firmanın üyesi bulunduğu yerel ticaret ya da sanayi odalarınca onaylanan bir belge olarak tanımlanır. Bazı ülkeler, menşe şahadetnamelerinin, kendi mahalli konsoloslukları tarafından tasdik edilmesini isteyebilmektedir.
Dünya Ticaret Örgütü'ne üye ülkelerin genelde birbirine benzeyen menşe kuralları bulunmaktadır. Ülkeler birbirinden yaptığı ithalatlarda ithal ürünlerinin hangi ülke menşeli olduğunu bilmek isterler. Çünkü, ithalat işlemlerinde, ürünlerin menşeine göre muameleye tabi tutulması gerekmektedir.
Bir ülke topraklarından çıkarılan madenler, üretilen tarım ürünleri, o ülkede doğan ve yetişen canlı hayvanlar ile bunlardan elde edilen ürünler, o ülkede tutulan veya avlanan av hayvanları ile balıklar, o ülke bandırasına taşıyan ve oraya kayıtlı veya tescilli gemilerle çıkarılan balık ve diğer ürünler ile bu ürünlerden bu fabrika gemilerde elde edilen eşya, kara suları olarak o ülke tarafından çıkarılan maddeler, imal işleminden veya kullanım kalıntılarından elde edilen atıklar, yukarıda sayılan eşyadan ya da hangi aşamada olursa olsun bunların türevlerinden elde edilen tüm eşya, anılan ülke menşeli sayılır.
Menşe şahadetnamesi belgesi onaylanması esnasında istenecek belgeler şunlardır:
- İhraç konusu eşya kapasite raporunda yer alıyorsa,
- İhraç faturası fotokopisi
- İhraç konusu eşya kapasite raporunda yer almamakla birlikte firmanın kendi üretimi ise,
- İhracat faturası fotokopisi
- İhraç konusu eşya firma kapasite raporunda yer almamakla birlikte kendileri tarafından üretildiğine dair taahhütname
- İhraç konusu eşya dışarıdan alınıp satılan bir mal ise,
- Alış faturaları fotokopileri
- İhraç faturası fotokopisi
Düzenlendiği ülkeler: Aradaki özel anlaşmalara istinaden A.TR, EUR.1 ve Form A düzenlenen ülkeler dışında kalan ve aramızda ticaret ve ödeme anlaşması bulunan ülkelere sevk edilecek eşya için, bu anlaşmalar gereğince Menşe Şahadetnamesi zorunlu olarak aranmaktadır. Ayrıca, kendileri özel birer menşe ispat belgesi olmalarına karşın, A.TR ve EUR.1 Sertifikalarının yanında ithalatçı firmalar tarafından Menşe Şahadetnamesi talep edilebilmektedir.
Eşyanın başka bir ülkede gördüğü değişiklikler ve işlem dolayısıyla o ülke menşeli sayılabilmesi için, bu değişiklik ve işlemler sonunda kıymetinin yüzde yüz oranında artmış bulunması veya tarife pozisyonlarının değişmiş olması veya o ülkede, esaslı değişiklik sayılabilecek önemli bir işçiliğe ve işlemlere tabi tutulması gereklidir.
Türkiye de menşe şahadetnamesi:
- Ülkemizde ihracatçı ve onun temsilcisi tarafından hazırlanmakta olup, bağlı bulunulan oda tarafından tasdik edilmesi gerekmektedir.
- Gümrük vergilerinin belirlenmesinde kullanılmaktadır.
- Menşeinin belirlenip, belgelendirilmesinde kullanılan menşe şahadetnamesi düzenlenmesi zorunlu belgelerden olmayıp, ithalatçı firmanın isteği doğrultusunda hazırlanır.
- Menşe şahadetnameleri, gümrük beyannameleri ekinde gümrük idarelerine ibraz edilir.
- A, B ve C olarak üç nüsha hâlinde düzenlenen menşe şahadetnamelerinin C formu ilgili ticaret odasında kalırken diğer iki nüsha ise ihracatçıya verilir.
- Türkiye’de menşe şahadetnamesi (ABC) formu ilgili ticaret, sanayi veya ticaret ve sanayi odalarından temin edilmekte, firmalar tarafından tanzim edilmekte ve yine ilgili odalar tarafından onaylanmaktadır.
- İhracatçının talebi üzerine ihracattan sonra da ilgili odalar tarafından menşe şahadetnamesi düzenlenebilmekte ve onay işlemi yapılabilmektedir.
- Menşe şahadetnamesinin onaylanması sırasında ilgili ticaret odası tarafından ihracata konu malların Türkiye menşeli olduğunu kanıtlayıcı belgelerin ibrazı istenmektedir.
- Ülkeler tercihli ve tercihsiz ticarette farklı menşe kuralları uygulamakta ve bu nedenle farklı ülkeleri için farklı menşe belgeleri düzenlenmektedir.
Özel Menşe Şahadetnamesi (FORM-A): Bazı ülkelerin (özellikle sanayileşmiş ülkeler) gelişmekte olan ülkelerden sanayi malları ithalatında, bu ülkelerin sanayileşmesine katkı sağlamak amacıyla Genelleştirilmiş Preferanslar Sistemi (GPS) çerçevesinde belirli tavizli gümrük oranlarına konu mallar ile ilgili preferanslar sağlayabilmeleri için gerekli olan bir menşe şahadetnamesi türüdür. Gelişmekte olan ülkelere bu anlamda preferans sağlayan ülkeler şunlardır:ABD, Japonya, Yeni Zelanda, Norveç, İsviçre, Kanada ,Avustralya, Rusya, Polonya, Çek ve Slovak Cumhuriyetleri.
ABC Formu: Sadece ticaret odaları tarafından onaylanan ve çeşitli ülkelere her türlü ürünün ihracatında kullanılan menşe şehadetnamesi türüdür. Bu belge A, B ve C olmak üzere üç nüshadan oluşmaktadır. C nüshası Oda’da kalır. Oda üyelerinin (ABC) Formu’nu onaylatmak üzere Oda’ya başvuruları sırasında, eğer söz konusu belge muhteviyatı malın üreticileri kendileri ise kapasite raporu veya malın üreticisi olduğuna dair diğer belgeler ile malın satış faturasının birer örneğini ibraz etmeleri, belgenin usulüne uygun olarak doldurulmuş ve 8. kolonun sağ tarafının firma tarafından kaşelenmiş, imzalanmış olması yeterlidir.
