İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB): İMKB hisse senetleri, hazine bonoları ve devlet tahvilleri, gelir ortaklığı sertifikaları, özel sektör tahvilleri, yabancı menkul kıymetler, gayrimenkul sertifikaları ve uluslararası menkul kıymetlerin alım ve satımının yapılmasını sağlamak amacıyla 26 Aralık 1985 günü kurulmuş olup, 3 Ocak 1986 yılında faaliyete başlamıştır.
İMKB, yönetim kurulu tarafından yönetilir. Yönetim Kurulu'nun diğer dört üyesi, yatırım bankaları, ticari bankalar ve aracı kurumlar olmak üzere Borsa üyelerini oluşturan üç ayrı kategorideki aracı kuruluşları temsilen seçilmektedir.
Özerk ve mesleki bir kamu kurumu olarak İMKB yetkili olduğu konu ve alanlarda kendi yasal düzenlemelerini yapabilme avantajına sahiptir. Yapılan alım satım işlemlerinden oransal olarak alınan borsa payı, kotasyon ücretleri ve mevzuatta gösterilen diğer kalemler gelirlerini oluşturmaktadır.
İMKB'nin Tanımı: Menkul Kıymetlerin alım ve satım işlemlerinin yapıldığı menkul kıymetler piyasasıdır. Hisse senetlerinin alım ve satım işlemleri hisse senedi birinci ve ikinci pazarında yapılır. Tahvil, hazine bonosu, finansman bonosu ve gelir ortaklığı senedi gibi menkul kıymetlerin alım ve satımı da tahvil ve bono pazarında gerçekleştirilir.
İMKB’nin Görev ve Yetkileri:
- Menkul kıymetlerin borsa kotuna alınması ile ilgili başvuruları Kotasyon Yönetmeliği’nde belirtilen esaslar dahilinde incelemek, ek bilgi ve belgeler istemek, başvuruları değerlendirmek ve karara bağlamak,
- Kanuni gerekler yerine getirilerek para, kambiyo ve kıymetli maden ve taşlar ile vadeli işlemlerle ilgili piyasalar açmak,
- Borsa’da işlem görebilecek menkul kıymetler için türlerine göre menkul kıymetler pazarları oluşturmak, bu pazarlarda işlem görecek menkul kıymetleri belirlemek ve borsa bülteninde yayınlamak, pazarlara borsa binasında yer tahsis etmek,
- Borsa’da pazarların çalışma gün ve saatlerini belirlemek ve borsa bülteninde ilan etmek,
- Borsa pazarlarında yapılan işlemler sonucunda oluşan fiyatları ve bu fiyatlardan yapılan toplam işlem miktarlarını seans bitiminde ilan etmek,
- Borsada yapılan alım, satım işlemlerini güven ve istikrar içinde serbest rekabet şartları altında kolayca ve düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlamak, bu kuralların dışına çıkan borsa üyelerine, “İMKB Yönetmeliği”nde belirtilen yaptırımları uygulamak,
- Borsada olağan dışı olumsuz gelişmelerin meydana gelmesi halinde, mevzuatın verdiği yetkiler içinde gerekli önlemleri almaktır.
İMKB'ye Başvuru: Uluslararsı pazarda kote edilmesi veya Pazara kaydedilmesi istenen yabancı sermaye piyasası araçları için ihraççı kuruluşun temsilcisi aracılığı ile başvuru yapılmalıdır. Başvuru, depo sertifikaları için yapılıyorsa yabancı hisse senetlerinin depo edilmiş kısmının nominal tutarı Pazara kabul edilir. Başvuru, diğer yabancı sermaye piyasası araçları için yapılıyorsa fiziki veya kaydi olarak saklamaya alınmış olan kısmın nominal tutarı Pazara kabul edilir.
Kotasyon veya Pazara kabul başvurusu, aşağıda belirtilen belgeler hazırlanarak bir dilekçe ile yapılır. Başvuru türüne veya ortaklığın özelliğine göre borsa tarafından ilave bilgi veya belge istenebilir. Menkul kıymetlerin Pazara kabul edilmesini talep eden aracı kuruluşlar, içeriği ve türü Borsaca belirlenen “UP Bilgi Formu”nu doldururlar.
Borsa Başkanlığı bu belgelerden bazılarını, başvurusu yapılan menkul kıymetin niteliğini dikkate alarak istemeyebilir. Borsaya sunulacak belgelerin hazırlanmasında kullanılacak dil İngilizce’dir.
Genel nitelikli belgeler şunlardır:
- Yabancı ortaklığın ilgili ülkede kuruluş, işleyiş ve sermaye piyasası aracı ihraç etmede tabi olduğu yasal gerekleri yerine getirdiğine dair belgeler
- Yabancı ortaklığın faaliyet konusu, ortaklık yapısı, yönetim kurulu ve yöneticilerini tanıtıcı bilgiler,
- Yürürlükteki tüm değişiklikleri içerecek şekilde tek bir metin hâline getirilmiş ve ortaklığı temsile yetkili kişilerce imzalanmış esas sözleşmesi
- Yabancı sermaye piyasası araçlarının, yabancılara devir veya Pazarda tedavülünü kısıtlayıcı veya sahibinin haklarını kullanmasına engel olacak kayıtlara tabi olmadığı ve üzerinde intifa hakkı olmadığını belgeleyen yetkili makamlardan alınan yazı
- Uluslararası Pazar Yönetmeliği’nin 52. maddesinde belirtilen temsilcilik sözleşmesi ve ihraççı ile aracı kuruluş arasında imzalanan tüm sözleşmelerin birer örneği ile akit tarafların yetkili makamlar tarafından tasdikli imza sirküleri
- Ortaklığın tabi olduğu özel mevzuat var ise buna göre alınmış yetki ve izin belgeleri, bir başka ortaklığın lisansı altında çalışılmakta ise lisans belgesi ve benzer sözleşmelerin örneği
- Son üç yılda yapılan olağan ve olağanüstü genel kurul toplantılarına ilişkin belgeler
- İhraççının yetkili organlarınca onaylanmış son üç yıla ait mali tabloları ile temsile yetkili kişilerce imzalanmış başvurunun yapıldığı tarihe en yakın son üç aylık hesap özeti ve bu tablolardan son yıl ve son 3 aylık ara döneme ait mali tablolarının uluslararası muhasebe standartlarına uygun olarak uluslararası nitelikte kabul edilen bağımsız denetim firmalarınca hazırlanmış bağımsız denetim raporlarının onaylı örnekleri (Borsa Başkanlığı, başvurusu yapılan menkul kıymetin kota olduğu borsanın ve sermaye piyasasının gelişmişlik düzeyi ile kamuyu aydınlatma düzeyini göz önüne alarak ihraççının son 3 aylık ara döneme ait mali tablolarının bağımsız denetim raporlarını istemeyebilir. Ancak ihraççının en son yaptırmış olduğu bağımsız denetim raporunun borsaya verilmesi zorunludur.)
- Varsa, menkul kıymet spesimenleri (Her kupürden birer adet)
- Varsa, yabancı sermaye piyasası aracına ve ihraççıya ilişkin en son hazırlanmış derecelendirme raporları
- Yabancı sermaye piyasası aracı için varsa, dışarıda yayımlanan izahname, duyuru ve ilanların birer örneği
- Yabancı sermaye piyasası aracının niteliği dikkate alınarak Yönetim Kurulunca belirlenecek diğer bilgi ve belgeler
- Kotasyon başvurusu depo sertifikaları için yapılıyorsa yukarıda belirtilenlerle birlikte aşağıdaki bilgi ve belgelerin de başvuruya eklenmesi gerekmektedir.
- Yabancı menkul kıymetlerin saklama kuruluşuna teslim edildiğine dair ilgili saklama kuruluşundan alınan belgenin onaylı örneği
- Saklama sözleşmesi
- Depo sertifikası spesimeni
- Borsadan temin edilecek “Uluslararası Pazar Taahhütnamesi” 'nin onaylı örneği
- Asgari unsurları (19.5)’de verilen “İhraççı Tanıtım Dokümanı”
- “İhraççı Tanıtım Dokümanı”nda yer alacak bilgilerdeki değişiklikler, yabancı sermaye piyasası aracı Pazarda işlem gördüğü sürece borsaya en seri haberleşme vasıtasıyla bildirilmek zorundadır.
Uygulanacak Muhasebe Standardı: İhraççıların Pazar için hazırlayacakları mali tablolar aşağıdaki standartlara uygun olarak düzenlenmek zorundadır:
- ABD veya İngiltere genel kabul görmüş muhasebe standartları
- Uluslararası muhasebe standartları
- Avrupa Birliği’nin kabul etmiş olduğu muhasebe standartları
Yukarıdaki standartlara göre hazırlanmış söz konusu mali tabloların her mali yıl sonu itibariyle bağımsız denetimden geçmiş hâllerinin Borsaya gönderilmesi zorunludur. Borsa, hazırlanacak mali tabloların uluslararası muhasebe standartlarına göre farklarının, söz konusu mali tablolar içerisinde belirtilmesini zorunlu tutabilir. Borsa, yukarıda belirtilen standartlar dışında ihraççının kendi ülke mevzuatına uygun olarak hazırlamış olduğu ve bağımsız denetimini yaptırmış olduğu mali tabloların uluslararası muhasebe standartlarına göre farklarının verilmesini zorunlu tutabilir.
Yıl Sonu Mali Tabloların Gönderilme Şekli ve Süresi: Yabancı ortaklığa ilişkin yıl sonu mali tablo ve raporların İngilizce olarak düzenlenmiş ve bağımsız denetimden geçmiş şekilleri, mali yıl sonunu izleyen üç ay içerisinde veya genel kurul toplantı tarihinden en az 15 gün önce borsaya gönderilir ve borsanın düzenlemeleri çerçevesinde ilan edilir.
