1. Borsanın Tanımı: Borsalar, borsada işlem görmesi kabul edilen menkul kıymetlerin ve diğer sermaye piyasası araçlarının, Kanun Hükmünde Kararnamede yazılı esaslar dahilinde, belli kurallara göre güven ve istikrar içinde alım-satımına olanak sağlayan, oluşan fiyatları saptamaya ve açıklamaya yetkili bulunan, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumlarıdır. Borsalar, SPK’nın teklifi üzerine Bakanlığın izni ile kurulur.
2. Borsanın İlke ve Kuralları: Borsa üyeleri, borsa yönetmelikleri ve ilgili mevzuatta yer alan ilke ve kurallara ve aşağıda sayılan hususlara uymakla yükümlüdürler.
- Borsada, başkası nam ve hesabına veya başkası hesabına kendi namına yahut kendi nam ve hesabına alım satım yapabilirler.
- İyi niyet kurallarına göre davranmak, mevzuata, borsa düzen ve disiplinine uygun hareket etmek zorundadırlar.
- Müşterilerinin verecekleri alım ve satım emirlerini, kısmen veya tamamen kabul etmeme hakkına sahiptirler ancak, nedenini açıklamak zorunluğu olmaksızın bu durumu, müşterilerine veya onların temsilcilerine hemen bildirmekle yükümlüdürler.
- Tarife dışı komisyon (kurtaj) alamaz veya teklif edemezler.
- Menkul kıymetlerin teslimi ve bedellerinin ödenmesi de dahil olmak üzere borsada yaptıkları işlemlerin tümünden sorumludurlar.
- Yardımcılarının ve diğer çalışanlarının görevleri çerçevesinde yaptıkları işlerden sorumludurlar.
- Yapılacak sözleşmelere konulacak hükümlerle üyelerin sorumlulukları kaldırılamaz.
- Müşterilerine ve diğer üçüncü şahıslara karşı doğabilecek mali ve hukuki sorumluluğu teminat altına alan genel ve özel mahiyetteki borsaca öngörülen sigorta ve diğer düzenlemelere uymak
- İlgili yönetmeliklerde öngörülen teminatı yatırmak ve teminat yükseltilmesine karar verildiğinde veya teminatı eksildiğinde süresi içinde teminatını tamamlamak.
- İlgili yönetmeliklerde öngörülen üyeliğe giriş ve üyelik yıllık aidatını, borsa payı ve diğer aidat ve mali yükümlülükleri süresi içinde ödemek.
- Ortaklık, yönetim yapısı ve mali durumu ile ilgili olarak önemli sayılabilecek her türlü değişikliği, bunların gerçekleşme tarihinde derhal borsaya bildirmek.
- Borsa işleriyle ilgili hesap ve işlemlerinin borsaca incelenmesi halinde bu incelemelere müsaade etmek, inceleme elemanlarına her türlü kolaylığı göstermek ve yardımda bulunmak.
- Borsa yetkililerince istenecek her türlü belge ve bilgileri vermek.
- Borsa işlemlerine ilişkin olarak yıllık faaliyet sonuçlarıyla, mali tablolarını ve bağımsız denetim raporlarının birer örneğini, yönetmeliklerde ve ilgili mevzuatta düzenlenen sürelerde borsaya vermek.
- Yönetmelikte ve ilgili mevzuatta öngörülen defter ve kayıtlar ile yönetim kurulunca kararlaştırılacak diğer kayıt ve defterleri tutmak ve belgeleri düzenlemek.
3. Borsa Üyelerinin Denetimi: Borsa üyelerinin borsa işleriyle ilgili hesap ve işlemleri, borsanın yetkili elemanlarınca her zaman incelenebilir. Üyeler bu incelemelere müsaade etmek, inceleme elemanlarına her türlü kolaylığı güstermek ve yardımda bulunmak, borsa faaliyetleriyle ile ilgili konularda borsa yetkililerince istenecek her türlü bilgileri vermek zorundadırlar. Borsa üyeleri, borsa işlemlerine ilişkin olarak yıllık faaliyet sonuçlarıyla yıl sonu itibariyle düzenlenen bilançolarını, hesap döneminin bitimini izleyen dört ay içinde, bağlı bulundukları borsaya vermek zorundadırlar.
4. Borsaların Denetimi: Borsaların işlem ve hesapları, KHK (Kanun Hükmünde Kararname) ve ilgili yönetmelik hükümlerine göre SPK (Sermaye Piyasası Kurulu)’nca denetlenir. Denetim görevinin yerine getirilmesi amacıyla SPK tarafından belirlenen ilkelere ve verilen talimata aykırı davranılması, KHK’ye ve yönetmelik hükümlerine aykırılık sayılır. Borsalarda KHK gereği, gözetimle görevli bir borsa komiseri bulunur. Komiser ve yardımcıları ile komiserlik görevlileri, borsadaki faaliyetlerin ilgili mevzuata uygun olarak yürütülmesini gözetim altında bulundururlar. Bakanlık da gerek gördüğünde borsalarda denetleme yaptırabilir. Borsa yetkilileri, defter, belge ve kayıtlarını, yetkili ve görevli denetim elemanlarına ibraz etmek ve istenen bilgileri vermek zorundadırlar. Borsa komiseri, SPK adına borsa faaliyetlerinin gözetimi ve komiserlik hizmet birimlerinin genel yönetiminden sorumludur. Borsa komiseri, komiserlik teşkilatını kanun, kararname, tebliğ ve SPK kararları çerçevesinde yönetmek, komiserlik teşkilatının kademeleri arasında uyum ve iş birliğini, çalışmanın organizasyonu ve koordinasyonunu sağlamak ve SPK tarafından ilgili mevzuat çerçevasinde verilecek diğer görevleri yapmakla yükümlüdür.
