Ticaret Borsaları: Borsalar, sadece hisse senetleri için değil, başka tür emtiaların (ticari malların) ve enstrümanların da ticaretinin yapıldığı yerlerdir. Örneğin bono ve tahviller genellikle menkul kıymetler borsalarının içerisinde ticareti yapılageldiği halde, döviz ticareti için döviz borsaları (forex, foreign exchange) veya mal ticareti için emtia borsaları (commodity exchange) vardır. Örneğin, pamuk fiyatlarının belirlendiği ve ticaretinin yapıldığı pamuk borsaları vardır (Türkiye'de de İzmir'de pamuğun vadeli ticaretin yapılacağı bir vadeli işlemler borsası kurulma aşamasındadır).
Ülke ve Bölge Borsaları: Ülke ve bölge borsaları da, ticaret borsalarına ilişkin hükümlere tabidir. Borsalar, birliğin olumlu görüşü alınarak Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek borsacılık şartlarını esas alan ortak ölçütler doğrultusunda, yapılacak hizmete uygun ve yeterli örgütlenme, alt yapı, donanım ve gerekli personeli sağlamak zorundadırlar.
Borsaların niteliklerine göre sınıflandırılması, Birliğin olumlu görüşü alınarak Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. Dışarıda yerleşik kişiler, uluslararası nitelikteki borsalarda işlem yapabilir. Borsaların çalışma alanı, bulunduğu il sınırlarıdır. Bu çalışma alanı, çevre illeri de kapsayacak şekilde ve o illerde borsa kuruluncaya kadar geçerli olmak üzere, Birlik Yönetim Kurulu tarafından genişletilebilir veya daraltılabilir.
Atık Borsası: Atık Borsası, işletmelerde üretim sonucu ortaya çıkan atıkların geri kazanılmasını ve daha fazla ikincil hammadde olarak değerlendirilmesini; nihai bertaraf edilecek atıkların miktarını azaltarak, daha pahalı bertaraf giderlerinden tasarruf edilmesini sağlayan bir aracılık sistemidir.
Uluslararası Borsalar: Bu borsalar dünya ülkeleri tarafından alım satım yapılabilen pazarlardır. Örneğin, petrol, altın, Dax, Cac-40, Ftse-100, Dowj, Nasdaq, S&P 500, Bovespa, Nikkei Hangseng gibi. Borsanın işleyiş özellikleri hakim ülke tarafından belirlenmektedir.
Sermaye Borsaları: Sermaye Borsaları (Security Exchanges), değerli evrakların (menkul kıymetlerin) ticaretinin yapıldığı kurumsal piyasalardır. Bir piyasadır, çünkü menkul kıymetlerin ticaretinin yapıldığı yerlerdir. Kurumsaldır, çünkü kendine özgü kuralları ve standartları varır.
Altın Borsası: Türk kuyumculuk ve mücevherat sektörünün ihracat ile ilk tanışması 1982 yılında Suudi Arabistan’a yapılan 25 kilo altın ile başlamıştır. 1987 yılında Amerika pazarına açılmaya başlamıştır. 1987’den sonra kuyumculuk konusundaki gelişmeler ve dış pazarlardaki olumlu intibalar sayesinde dünya pazarlarında da başarı elde edilmiştir.
1996 yılında İstanbul Altın Borsası ve Hazine Müsteşarlığı’nın destekleri ile kuyumculuk sektörünün gelişimine ivme kazandırıcı büyük bir proje olan İstanbul Altın Rafinerisi (IAR) kurulmuş ve yastıkaltı altınların rafine edilerek IAB’de işlem görmesi ve finansal sisteme aktarılması sağlanmıştır.
Döviz Borsası: Yabancı ülke paralarının alınıp satıldığı pazarlardır. Her ülkenin kendine has döviz borsası vardır.
Borsaların Görevleri:
- Borsaya dâhil maddelerin, borsada alım satımını tanzim ve tescil etmek.
- Borsaya dâhil maddelerin borsada oluşan her günkü fiyatlarını usulü dairesinde tespit ve ilan etmek.
- Alıcı ve satıcının, teslim ve teslim alma ile ödeme bakımından yükümlülüklerini, muamelelerin tasfiye şartlarını, fiyatlar üzerinde etkili şartları ve ihtilaf doğduğunda ihtiyari tahkim usullerini gösteren ve birliğin onayıyla yürürlüğe girecek genel düzenlemeler yapmak, elektronik ticaret ve internet ağları konusunda üyelerine yol göstermek.
- İlgili belgeleri düzenlemek (bk. borsa tarafından düzenlenecek belgeler).
- Borsaya dahil maddelerin tiplerini ve vasıflarını tespit etmek üzere laboratuar ve teknik bürolar kurmak veya kurulmuşlara iştirak etmek.
- Bölgeleri içindeki borsaya ilişkin örf, adet ve teamülleri tespit etmek, Bakanlığın onayına sunmak ve ilan etmek.
- Borsa faaliyetlerine ait konularda ilgili resmi makamlara teklif, dilek ve başvurularda bulunmak, üyelerinin tamamı veya bir kesiminin menfaati olduğu takdirde bu üyeleri adına veya kendi adına dava açmak.
- Rekabeti bozucu etkileri olabilecek anlaşma, karar ve uyumlu eylem niteliğindeki uygulamaları izlemek ve tespiti hâlinde ilgili makamlara bildirmek.
- Mevzuatla bakanlıklara veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına verilen işlerin, Kanunda belirtilen kuruluş amaçları ve görev alanı çerçevesinde borsalara tevdii halinde bu işleri yürütmek.
- Üyelerinin ihtiyacı olan belgeleri vermek ve bunlara ilişkin gerekli hizmetleri yapmak.
- Yurt içi fuar konusunda yapılacak müracaatları değerlendirip birliğe teklifte bulunmak.
- Sair mevzuatın verdiği görevlerle, ilgili kanunlar çerçevesinde birlik ve Bakanlıkça verilecek görevleri yapmak.
Borsaların Organları: Borsaların yönetimi ile ilgili organları aşağıdaki gibidir;
- Meslek komiteleri
- Meclis
- Yönetim kurulu
